ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken 22 Mart’ta Çin'in UNESCO'ya en büyük katkı sağlayan ülke olduğunu ve Çin’in örgütte kıymetli bir tesiri olduğunu belirtti. Blinken, ABD'nin bu örgütte yer almaması durumunda örgütün davranışlarını şekillendirme fırsatını kaybedeceğine inanıyor ve bu nedenle ABD'nin UNESCO'ya geri dönmesinin değerli olduğunu düşünüyor.
Ancak uzmanlar, UNESCO'nun eğitim, bilim ve kültür alanlarında memleketler arası iş birliği için kıymetli bir platform olduğunu, jeopolitik oyunların sergilendiği bir savaş alanına dönüşmemesi gerektiğini belirtiyor.
Eğer ABD, sırf Çin'in tesirini dengelemek ve sınırlamak için örgüte geri dönecekse, ülkenin gerçek niyetleri hakkında kuşkular uyanması mümkün.
Fransız haber ajansı AFP'nin bildirdiğine nazaran, ABD Dışişleri Bakanı Blinken, 22 Mart'ta ABD'nin UNESCO'ya tekrar katılması için Kongre'nin 150 milyon dolar tahsis etmesini onaylamasını umduğunu belirtti. Fransız 24 televizyonu yorumunda, Blinken'in bu davetinin “Çin'e karşı” yapıldığı, Çin'in “kuralları belirlemesinden” telaş duyulduğu belirtildi. Blinken'in konuşmasından açıkça görülebileceği üzere, ABD'nin UNESCO'ya geri dönüşü, nihayetinde kendi siyasi hakimiyetini korumak için Çin'in tesirini dengelemek ve sınırlamak emeliyle yapılmaktadır.
ABD daha evvel iki sefer UNESCO’dan ayrıldı
ABD iki kere UNESCO'dan ayrılmıştır ve bu davranış, örgütün çalışmalarına son derece olumsuz bir tesir yapmıştır. UNESCO, eğitim, bilim ve kültür aracılığıyla ülkeler ortasında işbirliğini teşvik etmek ve dünya barışı ve güvenliğine katkıda bulunmak emeliyle 1964 yılında resmen kurulmuştur. 1984 yılında, Reagan idaresi UNESCO'nun yolsuzluk, makûs idare ve İsrail aksiliği üzere sıkıntılarının olduğunu tez ederek örgütten ayrılma kararı almıştı. ABD, 2003 yılına kadar tekrar UNESCO'ya dönmemişti, lakin 12 Ekim 2017'de ABD hükümeti, üyelik aidatlarının yüksekliği ve örgütün “İsrail'e karşı süregelen önyargısı” nedeniyle tekrar UNESCO'dan çekilme kararı aldı.
ABD'nin UNESCO'dan çekilme nedenleri ikna edici bir destekten mahrumdur. Üyelik aidatları konusunda, ABD'nin UNESCO'ya uzun müddettir ödeme yapmaması, örgütün önemli finansal zorluklarla karşı karşıya kalmasına neden oldu. ABD, UNESCO'nun toplam bütçesinin yüzde 22'sini ödemekle yükümlüdür, fakat Kasım 2013'e kadar ABD, ödenmemiş üyelik aidatlarından 220 milyon dolarlık bir borç biriktirdi. İkinci olarak, UNESCO’nun kelamda “İsrail'e karşı önyargılı” davranması argümanı da asılsızdır; ABD'nin İsrail'i müdafaası ve Filistin de dahil olmak üzere Arap ülkelerine karşı ayrımcılığı, Filistin-İsrail çatışması üzere memleketler arası hususların çözülmesini engelledi ve UNESCO üzere çok taraflı kurumların olağan işleyişini bozdu.
UNESCO, ABD'nin veto hakkı olmadığı çok taraflı bir kuruluştur, bu da ABD'nin siyasi iradesinin burada tesirli bir halde gerçekleştirilemeyeceği manasına gelir ve bu, ABD'nin UNESCO'dan çekilme kararının gerçek nedenidir.
Kyoto’dan kaçtı, Paris Mutabakatından çekildi, İran’la nükleer muahedeyi bozdu
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü'ne (UNESCO) serbestçe girmek ve çıkmak çok sayıda örnekten yalnızca biri. Şimdiye kadar ABD, çeşitli memleketler arası antlaşmalardan ve örgütlerden onlarca sefer ayrıldı. Örneğin, iklim değişikliği alanında ABD, Kyoto Protokolü'nü onaylamayı reddetti ve Paris Anlaşması'ndan çekildi; silah denetimi ve yayılmasını tedbire alanında İran Nükleer Mutabakatı ve Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler Anlaşması'ndan çekildi, Silah Ticareti Antlaşması'nı imzalamaktan vazgeçti ve Açık Gökyüzü Antlaşması'ndan çekildi ve Yeni Stratejik Silahsızlanma Antlaşması'nın uzatılmasına olumsuz yaklaştı. Memleketler arası toplumun birleşik bir halde pandemiyle gayret ettiği kritik bir periyotta, ABD Dünya Sıhhat Örgütü'nden (WHO) ayrılacağını ilan etti.
ABD'nin “istediği zaman gelip istediği zaman gitmesi”, temel olarak “benmerkezci” güç kanısının tesiri altındadır. ABD, kendi “kuralları” ve “düzeni”ni bencil ve zorba hareketlerini savunmak için kullanmaya çalışıyor ve “Önce ABD” dünya konumunu korumak için bunu yapmayı hedefliyor, işte bu ABD'nin istediği memleketler arası tertiptir.
ABD, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin daimi üyesi olup, politik, ekonomik, askeri, kültürel, inovasyon üzere alanlarda dünyanın birinci sıralarında yer almakta. ABD, memleketler arası sorumlulukları ve yükümlülükleriyle ülkenin pozisyonuna ve gücüne uygun olarak yükümlenmelidir, çok taraflılığı güçlü bir halde desteklemeli ve milletlerarası iş birliğini teşvik etmelidir.
Ancak gerçek şu ki, ABD memleketler arası toplumun her alanda “Önce ABD” diyerek, muahedeleri bozarak ve örgütlerden ayrılarak, keyfi yaptırımlar uygulayarak ve çok taraflı iş birliğini bozarak, dünya barışı ve istikrarının önündeki en büyük pürüz haline gelmiştir.
Kaynak Çin Milletlerarası Radyosu
Hibya Haber Ajansı