Ticari gayrimenkul alanında profesyonel hizmetler veren ve yatırım idaresi danışmanlığı sunan JLL Türkiye’nin raporuna nazaran talepleri yükselen perakende pazarı büyümeye devam ediyor. 2022’de yüksek enflasyona rağmen tüketicilerin harcama iştahı güçlü kaldı. Alışveriş merkezi ciroları geçtiğimiz yılın ikinci yarısında gerçek bazda yüzde 26 arttı. Perakende pazarı ise yüksek enflasyon ve tüketici inancındaki dalgalanmalara karşın 2022’de tüketicilerin ağır talebinden yararlandı. Pazarın, 2021’de pandemi kısıtlamalarının kaldırılmasıyla hızlanan büyümeye ait faaliyetleri, birçok perakendecinin gelir artışı bildirmesiyle sürat kazandı. Yurt içi ziyaretçi hareketliliğindeki yükselişin bir yansıması olarak da büyük kentlerdeki turistlerin çoğalması perakendecilerin bu performansını destekledi. Hem ana caddelerde hem de alışveriş merkezlerindeki doluluk oranları en yüksek düzeylere ulaşırken, pandemi sonrası kira artışları da yaşandı.
“Ofis kiraları artıyor”
JLL Türkiye Eş CEO’su Tarkan Ander, istatistiklerinden hareketle mevzuya dair şu değerlendirmede bulundu: “Türkiye’de konut kesimi ekonomik zorluklar karşısında dayanıklılığını kanıtlarken, Türk lirasının görece istikrarlı seyri döviz bazında getirileri yükselterek ticari gayrimenkul yatırımlarına olan ilgiyi artırdı. Ofisler için kaliteli yerlere taleplerin artması, kiraları üst taşırken; lojistik depolarında arz ve talep dinamikleri kira gelirleri ve yatırımcı ilgisi açısından sağlam görünümü desteklenmeye devam ediyor. Ticari gayrimenkullerde alıcı ve satıcı ortasındaki fiyat farkı birincil varlıklarda süreçleri sonlandırmasını ise 2022’de de sürdürüyor. Öte yandan alım fırsatı ve katma kıymet imkanı sunan varlıklarda sermayenin inançlı limanlara yönelmesi, bankalar tarafından satış baskısı altındaki alışveriş ve oteller için önümüzdeki devirlerde yatırım süreçlerinde hareketlilik beklentisini koruyor.”
Kiralama süreçlerinde en büyük hissesi 3PL şirketleri aldı
Raporda Türkiye 2022’de sahip olduğu stratejik pozisyonundan ötürü artan reshoring uygulamalarının, yüksek potansiyeliyle öne çıkan ana pazarlardan biri olduğu görülüyor. Pazarda arz-talep dengesizliği devam ederken, tekrar yapılanma faaliyetleri ivme kazanmaya başlıyor. Arz eksikliği nedeniyle karşılanamayan talep, süreçler üzerinde baskı oluşturmaya geçtiğimiz yıl devam ederken, kiralama süreçlerinde en yüksek hissesi ise yüzde 60’la 3PL şirketlerinin aldığı kaydediliyor. Maliyet bazlı riskler karşısında Avrupa’ya daha yakın tesisler ve tedarikçiler eklenmesiyle hızlanan yine yapılanma faaliyetleri açısından Türkiye yüksek potansiyeli ile öne çıkıyor.
A sınıfı ofisler yükselişte
Pandemi devrinde hibrit ve uzaktan çalışma modelinin 2022’de de devam ettiğine değinen JLL Türkiye Eş CEO’su Tarkan Ander’in ofis kesimiyle ilgili değerlenmesinde belirttiği üzere 2022’nin ikinci yarısında hibrit çalışma modeli doğrultusunda meskenden çalışmanın yükü azaltılarak ofise dönüşlerin hızlandığını gözlemleniyor. Hazır ofislerin kiralama mukavelelerinde daha esnek olunarak düşük yatırım maliyetleri gerektirmesi nedeniyle kullanıcılar tarafından yüksek talep görmeye devam ettiği kaydediliyor. Ofislerdeki boşluk oranlarındaki düşüş ise kira artışlarını hızlandırıyor. Bunun yanı sıra kullanıcıların kaliteli ofis alanlarına olan ağır talebi sürerken, MİA bölgesinden boşluk oranları 2014’ten bu yana en düşük düzey olan yüzde 12,4 oranına kadar gerilediği belirtiliyor. Münasebetiyle şirketler ofis alanlarını genişletmek yerine, kullandıkları alanın özelliklerine ağırlaşıyor. A sınıfı ofisler, kaliteli ofislere olan yönelim ile artan talebe paralel olarak benzerlerine nazaran üstün performans gösteriyor.
Türkiye, Avrupa’nın en tanınan destinasyonlarından biri haline geliyor
Rapordan hareketle pandemi periyodunda otel varlıklarında yapılan iyileştirmelerin yanında operatörlerin genişleme planları ve marka girişlerini duyurmasıyla otel açılışları ivme kazandığı gözleniyor. Bu durum ise İstanbul’un eşsiz tarihi ve kültürel birikiminin yanında Antalya, Bodrum ve Dalaman kıyılarının popülaritesini artırıyor. Performans göstergelerinin pandemi öncesi düzeyleri yakalaması, hatta kimilerinin 2019 düzeylerini geçmesiyle turizm pazarında değerli bir toparlanma yaşanıyor. Tatil ve resort bölgelerinin yanı sıra kentsel pazarlarda ziyaretçiler ağırlaşıyor. Bu şahısların yüzde 67’si Türkiye’yi seyahat ve cümbüş emeliyle tercih ederken, sıhhat ve alışveriş gayesiyle tercih edenlerin sayısının da 2019’a nazaran sırasıyla %80 ve yüzde 39 oranında yükseldiği görülüyor.
Türkiye’yi 2022’de toplamda 51,4 milyon turist ziyaret etti
Ayrıca rapordan şu bilgilere ulaşıldı: Türkiye’yi 2022’de toplamda 51,4 milyon turist ziyaret etti. Yabancı ziyaretçilerin oranı yüzde 86,3 olurken, yurt dışında ikamet eden vatandaş ziyaretçilerin oranı ise yüzde 13,7 olarak kaydedildi. Geçen yıla oranla %75 artış gösteren toplam ziyaretçi sayısı, pandemi öncesi devrin yalnızca %1 altında kalırken, Türkiye’de otel pazarı 2022’de güçlü bir performans sergiledi. Ülke genelinde doluluk oranları yıllık bazda yüzde 28,3 oranında artarak Avrupa ortalaması olan yüzde 64,6 düzeyinin üstüne çıktı. Bu durumda Türkiye’deki turizm pazarı acenteleri, erken rezervasyon düzeylerindeki olumlu durumla yabancı ziyaretçi sayısı ve turizm gelirleri açısından tarihi rekor bir yıla hazırlanıyor.