İBB'den yapılan açıklamaya nazaran, İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB),Atatürk Havalimanı yeriyle ilgili etraf sistemi ve plan değişikliğine itiraz etti. Etraf ve Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı aleyhine açılan davada yürütmenin durdurulması ve iptali istendi. İBB davaya münasebet olarak, plan değişikliğinin yetkisiz kurum tarafından yapıldığı, İBB yetkisinin görmezden gelindiği, karayolu, raylı sistemler ve öbür toplu taşıma güzergahları üzerindeki pozisyonuyla kentin her noktasından erişilebilir bir pozisyonda olduğu, terminal binası, pistler ve hangarlarıyla epey büyük bir kamu yatırımı olduğu hatırlatıldı. Muhtemel İstanbul sarsıntısında Atatürk Havalimanının müdahale ve kurtarma çalışmalarının tesirinin değerlendirilmediği, alınan kararla kentin afetlere karşı dayanıklılığını, nüfus kararlarını ve kesime bazlı gelişmeleri olumsuz tarafta etkileyeceği, planın 3194 sayılı İmar Kanunu ve ilgili Yönetmeliklerine uygun olarak hazırlanmadığı, hukuka ve mevzuata alışılmamış olduğu belirtildi. Atatürk Havalimanıyla ilgili alınan kararın yasal destekten mahrum olması, 5393 sayılı Belediye Kanunu’na ve Anayasa’ya karşıtlığı nedeniyle iptali ve yürütmesinin durdurulması talep edildi.
Mahkemeye detaylı uzman raporu istedi
Mahkeme 07.11.2022 tarihli orta kararı ile uyuşmazlık konusu taşınmaz mahallinde keşif ve uzman incelemesi yapılmasına karar verdi. Mahkemenin kararında, dava konusu plan değişikliklerinin şehircilik unsurları, planlama temelleri ve teknikleri, kamu faydası, hukuka uygunluk istikametinden incelenmesi suretiyle teknik istikametten bilimsel münasebete dayalı, açık sonuç belirten detaylı uzman raporunun mahkemeye sunulmasını istedi.
Bilirkişi detaylı raporu mahkemeye sundu
Mahkemeye sunulan eksper incelemesinde, İBB’nin davaya husus olan itirazlarını haklı çıkaracak değerlendirmeler yer aldı. Eksper incelemesinde, Atatürk Havalimanı için yapılan planda ilgili kurumlarının görüşlerinin alınmadığını tespiti birinci kıymetlendirme olarak yer aldı.
Altyapı tesirleri raporu hazırlanmadı
Bilirkişi değerlendirmesinde özetle şu görüşlere yer verildi:
Mekansal Planlar Üretim Yönetmeliği 20. hususu kararları yeterince yapılan plan değişikliğine ilişkin münasebetlerin belirtilmesi, altyapı tesirlerinin değerlendirildiği raporla birlikte hazırlanan değişikliğin onaya sunulması gerektiği açıkça tabir edilmiştir. Mekânsal Planlar Üretim Yönetmeliğinin 20-2d unsurunda açıkça söz edildiği üzere altyapı tesirlerini kıymetlendiren “altyapı etkilerini” kıymetlendiren raporun hazırlanmadığı görülmüştür.
Dava konusu etraf nizamı planı değişikliğinden etkilenen Atatürk Havaalanı, İstanbul metropoliten alanı, ülke ve hatta memleketler arası ölçekte hizmet veren bir ulaşım ve lojistik tesisi olup, bu tesise (Atatürk Havaalanı) yönelik gerçekleştirilen bir planlama sürecinin yalnızca Havaalanını içine alan çok hudutlu bir alanda yapılan mevzi bir değişiklikle, gerçekleştirilemeyeceği, havaalanın pozisyonu, hizmet tesir alanı, yarattığı ulaşım talebi (kara, raylı ve hava yolu sistemleri) ve entegre olduğu öteki kullanımlar (Havaalanına komşu ofis, konaklama, fuar alanı gibi) düşünülmeden hazırlanmasının, İstanbul’un tüm kentsel sistemlerini etkileyeceği; dahası bu çeşitten kullanımlara yönelik yapılacak değişikliklerin neden olduğu çevresel tesirlerin dava konusu plan değişikliği hududunu aşan bir alanı kapsaması gerektiğinden dava konusu planlama sürecinde rasyonel bir karar vermesinin beklenemeyeceği kıymetlendirilmektedir.
Daha kapsamlı bir revizyon planı gerekmektedir
Detaylı etüt, araştırma, inceleme yapılmadığı, yapılanların ise son derece yüzeysel ve dar kapsamlı olduğu, hususun gerektirdiği derinlikte inceleme yapılmadığı ve yapılamayacağı açıktır.Bu nedenle dava konusu düzenlemenin, bir plan değişikliği ile değil, daha kapsamlı bir revizyon plan ile yapılması gerekmektedir.
Çevre tertibi planına aykırı
2009 tasdik tarihli Etraf Tertibi Planının ana kararları ve prensiplerinde, Atatürk Havalimanı’nın çalışma sürecinin devam edeceği öngörülmekte, bu havaalanında kapasite artışı desteklenmekte ve üçüncü bir havalimanı ise Çorlu’da önerilmektedir. Dava konusu Etraf Nizamı Planı Değişikliği ile Atatürk Havaalanı’nın kapasitesi düşürülmüş, yeni havaalanı kent makroformu ile uyumsuz biçimde kuzeye önerilmiş, doğu-batı doğrultusunda doğrusal büyüyen kent makroformu prensibini desteklenmemiş ve Etraf Tertibi Planı ana kararlarına ters düzenleme yapılmıştır.
Planlama asılları ve tekniklerine aykırı
Davaya mevzu plan değişikliği ile Atatürk Havalimanı’nın mevcut büyüklüğü kıymetli ölçüde azaltılmış, kapasitesi düşürülmüş, tarifeli uçuşlara kapatılmıştır. Dava konusu Etraf Tertibi Planı Değişikliğinde Atatürk Havaalanı yerine ise öteki toplumsal altyapı alanları önerilmiştir .Bir öbür kritik bahis, dava konusu plan değişikliği sonları içerisinde büyüklüğü azaltılan ve fonksiyonu durdurulan havaalanı yerine önerilmiş öbür bir havaalanı bulunmamaktadır. İstanbul Havaalanı farklı bir plan değişikliğinde yer almaktadır. Birbiri ile temaslı değişiklik kararlarının olduğu değişikliklerin plan bütünlüğü bakımından birebir planda yapılmaması planlama temellerine ve tekniklerine karşıttır.
Ana kararlarla çelişiyor
Atatürk Havalimanı altyapısı tamamlanmış, yüksek erişilebilirliğe sahip, raylı sistemler ile birlikte Anadolu Yakasında yer alan Sabiha Gökçen Havalimanı ile irtibatlı durumdayken ve de meri 15.06.2009 tasdik tarihli Etraf Tertibi Planı kararları Atatürk Havalimanı’nın kapasitesinin artırılması istikametinde tespitler yapmakta ve havalimanının işlevini değiştirmeden işletmesinin devam edeceğini öngörmekteyken, dava konusu Etraf Tertibi Plan Değişikliği ile mevcut havalimanı kapasitesinin azaltılarak yerine diğer kullanımlar önerilmesi, kök etraf tertibi planının ana kararları ile çelişmektedir.
İklim değişikliğine ahenk maksadı gerçekçi değil
Davaya mevzu plan değişikliği münasebeti temelde “iklim değişikliğinin olumsuz tesirleri ile başa çıkabilme ve iklim değişikliğine uyum” olarak sunulmaktadır. Meri etraf tertibi planının önerdiği kent makroformu kapsamında kentin kuzeyinde yer alan yaklaşık olarak 3500 hektarlık orman ve yeşil örtüsü yeni İstanbul Havaalanı için gelişmeye açılırken, dava konusu plan değişikliği ile 500 hektarlık millet bahçesi önerilmektedir. Bu nedenle salt dava konusu plan değişikliğinde önerilen 500 hektarlık bir yeşil alan önerisi ile iklim değişikliğine ahengin hedeflendiği münasebetinin kâfi analitik değerlendirmeye dayanmadığı ve gerçekçi olmadığı düşünülmektedir.
Atatürk Havalimanı muhtemel afette ulaşım için kritik önemdedir
Atatürk Havaalanı, pozisyonu, mevcut ulaşım sistemlerine olan entegrasyon seviyesi (hava, kara, raylı sistem),kentin çok büyük bir nüfusuna süratli erişim potansiyeli, sahip olduğu teknik altyapı, alansal büyüklüğü ve yardımcı yapıları dikkate alındığında, mümkün bir kriz durumunda, -örneğin bu kriz İstanbul sarsıntısı olabileceği üzere, teknolojik (İRAP’ta belirtilen bir uçak kazası olayı gibi),biyolojik ve toplumsal tehlikelerden kaynaklanabilecek afetler de olabilir- üstleneceği rol gereğince irdelenmemiştir. Atatürk Havaalanının kullanıma devam etmesi, hem mümkün bir afet durumunda koordinasyon/lojistik merkez hem de uçakların inişine imkân sağlanması ile kentin insani gereksinimlerine erişim ve ulaşım açısından kritik durumlarda değerli imkanlar sunacaktır.
Pistlerin kamu faydası, diğer kullanımlardan fazladır
Atatürk Havalimanı ise mümkün bir kriz durumunda kolay kolay 3 pisti ile milletlerarası uçuşların yönlendirilebileceği ve kriz durumlarında da etrafındaki hangar yapılarının da kullanılabileceği bedellendirilmektedir. Bu çerçeveden bakıldığında, mevcut durumda fonksiyonsuz hale geldiği sav edilen kuzey-güney doğrultulu pistlerin güney ucunda Kovid-19 salgını sırasında prefabrike yapıya sahip bir hastane yapısı inşa edilmiş olsa dahi, pistlerin işler hale getirilmesi ile elde edilecek kar ve kamu faydası, pistlerin öteki bir kullanıma ayrılması ile elde edilecek kamu faydasından daha fazla olacağı bedellendirilmektedir.
Kamu faydası gözetilmediği tespit edilmiştir
Sonuç olarak, 27.05.2022 tasdik tarihli İstanbul İli 1/100.000 Ölçekli Etraf Tertibi Planı Değişikliği (İstanbul İli, Bakırköy İlçesi, Atatürk Havalimanı, Millet Bahçesi ve Çevresi) şehircilik prensiplerine, yerleşmenin gelecekteki gereksinimlerine, planlama tekniklerine uygun olmadığı ve kamu faydasını gözetmediği eksper heyetimizce tespit edilmiştir.
Hibya Haber Ajansı
05.04.2023 00:08:11