Avrupa’nın en değerli aktörlerinden biri olan Fransa’nın Cumhurbaşkanı ve Avrupa Kurulu Başkanı’nın eş vakitli olarak Çin’i ziyaret etmeleri memleketler arası arenada büyük ilgi gördü.
Von der Leyen'in Avrupa Komitesi Lideri olduktan sonra Çin'e yaptığı birinci ziyaret, Macron'un COVID-19 pandemisinden sonra Çin’e gerçekleştirdiği birinci ziyaret farklı bir mana taşıyor.
6 Nisan günü Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, Beijing'deki Büyük Halk Toplantı Sarayı'nda Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Avrupa Kurulu Lideri Ursula von der Leyen ile bir görüşme gerçekleştirdi.
Avrupa’dan ziyaretçilerle neler konuşuldu?
Çin ile Avrupa ülkeleri ortasındaki bağların en sıkı olduğu alanın ekonomik ve ticari iş birliği olduğuna kuşku yok. EDF, Alstom, Veolia ve havacılık devi Airbus'un da bulunduğu 60'tan fazla Fransız firmasının temsilcilerinden oluşan bir heyet de Macron ile birlikte Çin’e geldi.
Ekip büyüktü, siparişler de çabuk oldu… 6 Nisan'da Çin ve Fransa başkanları bir dizi değerli iş birliği muahedesinin imzalanmasına tanıklık etti. “Fransız çiftliklerinden Çinlilerin sofralarına” kadar zincirin tüm halkalarını kapsayan süratli bir eş güdüm sistemi oluşturuldu. Fransa, 2024 Çin Memleketler arası Hizmet Ticareti Fuarı ve 7. Çin Memleketler arası İthalat Fuarı’na onur konuğu olarak katılacak. Çin ve Fransa, havacılık ve sivil nükleer güç üzere alanlardaki klâsik iş birliğini pekiştirirken, yeşil kalkınma ve teknolojik inovasyon üzere alanlarda yeni büyüme fırsatları yakalayacak.
Emmanuel Macron, 7 Nisan’da Guangzhou'ya da özel bir ziyaret gerçekleştirdi. Fransız firmaları, kentin bağlı olduğu Guangdong eyaletinde uzun yıllardır faaliyet gösteriyor ve bölgeyi kıymetli bir piyasa olarak görüyor. Çin ile Fransa ortasındaki en büyük ölçekli güç iş birliği projesi olan Taishan Nükleer Santrali de Guangdong eyaletinde yer alıyor.
Bunun yanında, Alstom, 2014 yılında Guangdong Elektrik Gücü Tasarım Enstitüsü ile stratejik bir iş birliği muahedesi imzaladı. Airbus ise Guangzhou'daki ana müşterisi China Southern Airlines'ı ziyaret etmekle kalmadı, Çin'de ikinci bir uçak montaj çizgisi açarak ülkedeki üretim kapasitesini ikiye katlayacağını duyurdu.
Avrupalı önderlerin yüklü siparişlerinin gerisinde ne var?
Macron’un ikinci vazife devrindeki öncelikleri Fransız iktisadının canlandırılması ve halkın geçim sıkıntısının çözülmesi olacak. Çin ile AB ortasındaki ekonomik ve ticari ilgilerin geçmişte kimi yaralar almış olmasına karşın, Avrupa ülkeleri ekonomik ablukanın yahut “ayrışmanın” hem diğerlerine hem de kendilerine ziyan verdiğini çok uygun biliyor.
İki taraf ortasında iktisat, ticaret, yatırım, güç dönüşümü ve yeşil kalkınma alanlarındaki iş birliğinin büyük bir direnç ve potansiyele sahip olduğu somut örneklerle de kanıtlanmış durumda. Eurostat’ın datalarına nazaran, 2022 yılında 27 Avrupa ülkesinin Çin ile yaptığı ticaretin toplam hacmi bir evvelki yıla nazaran yüzde 22,8 artarak 856,3 milyar avroyu buldu. Çin, AB'nin ikinci büyük ticaret ortağı, en büyük ithalat kaynağı ve üçüncü büyük ihracat pazarı oldu.
Dünyanın en büyük piyasasına ve muazzam büyüme potansiyeline sahip Çin, tüm Avrupa tarafından memleketler arası istikrarlar açısından kıymetli bir güç olarak görülüyor.
6 Nisan günü, Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Beijing'de Çin-Fransa Teşebbüsçüler Konseyi’nin 5. toplantısının kapanış merasiminde konuştu.
Ekonomik ve ticari iş birliğine ek olarak, Ukrayna krizi de Çin-Fransa ve Çin-AB toplantılarının esas gündem unsurları ortasında bulunuyor.
Ukrayna krizinin devam etmesi, birtakım Avrupa ülkelerini “yardım konusunda yorarken”, bu ülkelerin sokakları sık sık aksiyonlara sahne oluyor. “Savaş ekonomisi”, ekonomik toparlanmanın üzerindeki baskıyı artırıyor. Kriz, Avrupa halklarının psikolojisini ve güvenlik şuurunu önemli biçimde etkiledi. Avrupa'nın gelecekte yeni bir güvenlik sistemini bağımsız formda inşa etmesi zorlaştı.
Aslında Avrupa, Rusya ile barış görüşmeleri için kapıyı kapatmış değil. Çin-Fransa doruğundan evvel Macron, Fransa'nın “arabulucu” olarak hareket etmesini umduğunu tekraren lisana getirdi, Çin'i arabuluculuk konusunda rolünü güçlendirmeye çağırdı.
Çin, Ukrayna konusunda barış görüşmelerini ve siyasi uzlaşmayı destekleyerek başından beri dengeli bir siyaset izliyor. Çin, son görüşmelerde de milletlerarası topluma itidalin korunması, krizi daha da ciddileştirecek ve denetimden çıkaracak aksiyonlardan kaçınma, sivillere ve sivil maksatlı tesislere yönelik atakları tedbire daveti yaptı, bu bahiste Fransa ile birlikte çalışmaya hazır olduklarını açıkladı.
Nükleer silahların kullanılmayacağına ve nükleer savaş başlatılmayacağına dair kelamlar tutulmalı. Avrupa’da istikrarlı, tesirli ve sürdürülebilir bir güvenlik çerçevesi oluşturmak için en kısa müddette barış görüşmeleri tekrar başlatılmalı. Çin, Fransa ve AB ortasındaki üçlü toplantıda, Ursula von der Leyen ve Emmanuel Macron da “barışı ve müzakereleri ilerletmenin bir yolunu bulmak için Çin ile iş birliği yapmayı istediklerini” söz etti.
Açıkçası Çin, Fransa ve AB, Ukrayna krizine siyasi bir tahlil getirilmesi konusunda fikir birliğine sahip. Üç taraf, krizin daha da berbata gitmesini ve denetimden çıkmasını istemiyor, Ukrayna krizinin global yönetişim ve gelişmekte olan ülkeler üzerindeki tesirini azaltmaya çalışıyor.
Ukrayna krizinde siyasi tahlil için Rusya ve Ukrayna'nın müzakere masasına dönmesi ve perde ardındakilerin kışkırtma teşebbüslerinden vazgeçmesi gerekiyor. Dünyanın barışçıl bir kalkınma yolunda mı, yoksa ideolojik ayrışmalara dayalı yeni bir Soğuk Savaş'a mı gerçek ilerleyeceğine tarafların atacağı adımlar karar verecek. Bu yüzden, tüm tarafların akılcı kararlara imza atarak, hakikat tercihler yapması gerekiyor.
6 Nisan günü, Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Avrupa Komitesi Lideri Ursula von der Leyen, Beijing'deki Büyük Halk Toplantı Sarayı'nda bir ortaya geldi.
Çin-AB münasebetlerinin Çin-ABD münasebetlerine mi bağlı geliştiği, yoksa içsel dinamiklere mi sahip olduğu sürekli ilgi alımlı bir husus olmuştur.
Macron ve von der Leyen’in Çin'e yaptıkları eş vakitli ziyaretler hem Avrupa hem de ABD kamuoyunda büyük yankı uyandırdı. Her iki önder, Avrupa’daki birtakım bölümlerin büyük baskısına maruz kaldı. Kimileri, Fransa ve Avrupa'nın Çin ile dostluğunu “Çin’e taviz vermek” olarak görüyor, birtakım medya kuruluşları Avrupa'nın “Çin’e karşı naif olduğu teorisini” yineliyor ve Elysee Sarayı'nın neden “daima ABD'den farklı göründüğünü” sorguluyor.
Bu bağlamda Beijing, Avrupa'yı her vakit çok kutuplu dünyada bağımsız bir kutup olarak gördüğünü, Avrupa'yı stratejik özerkliğini gerçekleştirmesinde desteklediğini açıkça ortaya koyuyor ve Çin-AB alakalarının üçüncü bir tarafı gaye almadığı, kimseye bağlı olmaması ve kimse tarafından denetim edilmemesi üzerinde ısrar ediyor. Beijing, Çin-AB bağlarının uzun vadede iş birliği ve kalkınma açılarından sağlam iç dinamiklere ve büyük bir güce sahip olduğu kanısında.
Von der Leyen, Çin'e yaptığı ziyaretin öncesinde, AB'nin Çin siyasetinin “ayrışmak değil riskleri azaltmak” üzerine odaklandığını açıkça belirtmişti. Bu, AB’nin Çin'e ekonomik bağımlılık riskini azaltmayı istiyor, lakin “Çin'den kopmayı istemiyor”.
Bunun dışında, “sistematik rekabet”, kimi Avrupalı siyasetçilerin ve fikir kuruluşlarının Çin-AB bağlarını tanımlarken en sık başvurdukları kavramlardan biri hâline geldi. Lakin, buna karşın Avrupa ülkelerinin Çin’e bakışı “angajman ve iş birliği” formundaki ana çizgiden sapmadı.
Çin-Fransa ve Çin-AB toplantılarında da ikili ve çok taraflı iş birliğini teşvik etme, farklılıkları yapan bir formda yönetme tarafında olumlu iletiler verildi.
Çin-AB alakalarının istikrarlı bir istikamette ilerlemesi, Avrupa'nın stratejik özerkliğinden, bilhassa de Çin’e dönük bağımsız bir kavrayışa sahip olmasından ve bağımsız bir siyaset izlemesinden başka düşünülemez.
ABD’nin bilakis Avrupa, Çin'in barışçıl yükselişini bir tehdit olarak görmediği üzere, yüz yılda bir görülebilecek büyük değişimler karşısında enflasyondan kurtulmak, kalkınmayı güçlendirmek ve barışı korumak için Çin ile iş birliği yapmaya gereksinim duyuyor. Avrupa, Çin ile iş birliği yapmadan iklim değişikliği üzere kritik alanlarda ilerleme sağlanamayacağını çok uygun biliyor.
Avrupa, tarafını mı seçecek, yoksa büyük güçlerin yükselişine dair yanlışsız bir kavrayışa sahip olarak, global zorluklara ortaklaşa karşılık mı verecek?
Avrupalı başkanlar Çin’e arka arda yaptıkları ziyaretlerle verdikleri kararı gösterdiler.
Kaynak Çin Milletlerarası Radyosu – He Zhigao, Çin Toplumsal Bilimler Akademisi Avrupa uzmanı
Hibya Haber Ajansı
09.04.2023 15:05:20