Pamir Kırgızı olan gazeteci ve araştırmacı-yazar Muhammed Ruzubay tarafından 435 sayfa olarak yazılan “Türk Dünyasının Altın Halkası:Pamir ve Pamir Kırgızları” adlı kitap, Mayıs 2025’de okurlarıyla buluşuyor.
“Dünyanın Çatısı” Pamir ve burada yaşayan Pamir Kırgızları hakkında Türkiye’de 400 sayfalık, özgün bir kitap yazıldı. “Hiç yazılmamış bir coğrafya” olarak bilinen ve sadece bir avuç Kırgız nüfusunun yaşadığı “Doğu Pamir” Bölgesi, denizden 4000 metre yükseklikliği, mevsimim 9 ayı soğuk ve karlı havası, aşılmaz büyük dağları ve hızla akan akarsuları ile “Dünyanın Çatısı” olarak biliniyor.
Burada yaşayan 1000 hane ve 3000 kişilik Kırgız nüfusunun yaşadığı Doğu Pamir, bu Kırgızların 1978 yılında Afganistan’ın Sovyetler Birliği tarafından işgal edilmesi ile daha da sessizleşmiş,“Tenhalığı” daha da artmıştır.
Ancak tüm bunlara karşın Doğu Pamir bölgesi, yıllardan beri kaşiflerin, seyyahların, gazetecilerin ve belgeselcilerin en çok merak edip uğradığı yerlerden birisi olmuştur. “Pamir’i ilk ziyaret eden seyyah” olarak Çinli rahip Hsuan Tsang’ın adı geçmektedir. Hsuan Tsang’ın Pamir’i Milat’tan Sonra 629 yılında ziyaret edip önemli gözlemlerini yazdığı biliniyor.
Doğu Pamir bölgesi Hsuan Tsang’tan sonra ünlü seyyah Marko Polo, İsveçli coğrafyacı Sven Hedin, meşhur İngiliz siyasetçisi Lord Curzon, Amerikalı gazeteci Frank Shor, Fransız fotoğrafçı ve yazar Roland Michaud tarafından ziyaret edilmiş ve bu kişiler birer kitap yazmışlardır.
Doğu Pamir ve Pamir Kırgızları hakkında En kapsamlı kitabı, Pamir Kırgızı gazeteci yazdı
Son ulaşılmaz ve zorlu bir coğrafya olmasına karşın kaşifler tarafından bu derece ilgi gören Doğu Pamir ve Pamir Kırgızları hakkında en güncel ve kapsamlı kitap ise Türkiye’de yazıldı. Kendisi de bir Pamir Kırgızı olan gazeteci ve araştırmacı-yazar Muhammed Ruzubay tarafından 435 sayfa olarak yazılan “Türk Dünyasının Altın Halkası:Pamir ve Pamir Kırgızları” adlı kitap, Mayıs 2025’de okurlarıyla buluşuyor.
Kitabın yazarı Muhammed Ruzubay, TRT Haber’e yaptığı açıklamada, Doğu Pamir’in 2000 yıllık bilinen derin tarihe, stratejik öneme ve Türk dünyası açısından ise bir “Kırgız yurdu” olmasına dikkat çekerek, şu bilgileri verdi: “Ben Pamir’de doğmuş ve 7 yaşına kadar orada yaşamış bir Pamir Kırgızı’yım. Yaşadığım coğrafyadan aklımda kalan zorlukla birlikte Cennet gibi bir güzellikti. Kışın çekilmez bir soğuk ve zorlu yaşamın yanında, yazın ise tüm güzellik nitelemelerinin yetersiz kalacağı bir güzellik oluşurdu Pamir’de. Yıllar yılı bu coğrafya hakkında bilgi edinmek istediğimde, internetteki yüzeysel bilgilerin ve Pamir Kırgızlarının sözlü anlatımının dışında hiçbir bilgiye ulaşamamanın şaşkınlığını ve eksikliğini yaşadım.
Sonra Avrupa ülkelerine ve Türk Cumhuriyetlerine gidince, bu coğrafyanın oldukça merak edildiğini ve orada da ciddi bir kaynak olmadığını gözlemledim. Bunun sonucunda, doğup 7 yaşıma kadar orada yaşadığım ‘Kırgız yurdu’ Doğu Pamir’leri hakkında bir kitap yazarak Türk dünyasına ve insanlığa armağan etmek istedim.”
“10 yıl araştırma yapıp, yabancı kaynakları taradım”
Kitabını ilk önce sadece bir “Hatırat kitabı” şeklinde düşündüğünü ancak zamanla, bunun çok yetersiz bir çalışma olacağını düşündüğünü belirten yazar Ruzubay, “Sonra çok detaylı bir kitap yazmak istedim ancak bu çok zordu. Zira Pamir konusunda Türkçe hiçbir ciddi kaynak yoktu. Bırakın müstakil kitabı, müstakil, kapsamlı bir makale bile yoktu. Dolayısıyla benim oldukça zorlu bir araştırma süreci ile güreşmeyi göze almam gerekti” dedi.
“10 yıl boyunca Pamir konusundaki dünya literatürünü didik ettim” diyen Ruzubay, “Kitap yazmak için çok ciddi bir ilmi araştırmaya giriştim. 7 yıl içinde belli kaynakları, röportaj yapacağım ülkeleri ve isimleri tespit ettim. 2022, 23 ve 24 yılında kitabımı yazmaya başladım. Ortaya 500 sayfalık el yazısı alınmış bir not çıktı. Bu notları, fotoğrafları ile birlikte toparlayıp kitap haline getirmek istediğimizde 700-750 sayfalık devasa bir kitap çıktı ortaya. Ancak bu çağda böyle bir kitap kolay kolay okunmayacağı ve konular birbirine çok karıştığı için, bazı akademisyen dostlarım ve yayıncımla yaptığım istişareler neticesi kitabı bir ‘Üçleme-Triogly’ şeklinde yayınlamanın daha doğru olacağına kanaat getirdik.”
Dünyada ve Türk dünyasında ilk Kez “Pamir Üçlemesi” yayınlanacak
“Pamir hakkında yazılmış en kalın kitap 350 sayfa kadar…En namlı kişilerin Pamir hakkındaki makaleleri çalışmaları 30 sayfayı geçmiyor. Bunda da haklılar zira Pamir bilinmeyen bir coğrafya, ulaşmak imkansıza yakın ve ualaşılabilir kaynak yok.” Diyen Muhammed Ruzubay, “Bu noktada benim çalışmam bir ilk olma özelliğine sahip. Zira Pamir konusunda ilk defa 750 küsur sayfalık, 3 kitaptan oluşan bir üçleme çalışması yapıldı ve yayınlanıyor. Üstelik benim çalışmam, sadece bir ‘aı-hatıra kitabı’ değil. Pamir hakkında doğrudan ve dolaylı yoldan yazılmış 140 adet muteber kaynaklardan taranmış bilgiler var. Bu bilgiler de ‘Oku, kaydet-yaz’ şeklinde değil kritiğe, eleştiriye tabi tutularak, aralardaki bağlantılar kurularak yazılmıştır.
Bazı günler yemek yemeyi, su içmeyi Unuttum yazı yazdığım masada uyuyup kaldım
Yazar Ruzubay, “Kitabı yazarkenki zorlukları” ise şu cümlelerle anlatıyor: “Beni en çok zorlayan da bu oldu. Bilgiye ulaşmak da gerçi zordu ancak, birbirinden kopuk, tutarsız, bağlantısız bilgileri birleştirmek çok zordu. Birde kaynakları yazanlar başlıksız yazmışlar. ‘Pamir’ diye başlayan cümle bitiyor, yazar başka konulara geçiyor ve bazen 30, 40 sayfa sonra mevzuya geri dönüyordu, bu cidden işimi zorlaştırdı.
Zaman zaman pesedecek, vaz geçecek gibi olmadım değil. Gece yarılarına kadar çalıştım aylarca. Çalıştığım masada uyuyup kaldığım çok günler oldu. Yemek yemeyi, su ve çay içmeyi unuttuğum zamanlar da oldu.
Ama ilk kitabım olan 435 sayfalık çalışmam tasarlanıp ortaya çıkmaya başlayınca sonsuz bir mutluluk duydum ve tüm zorluklarıma, çabalarıma değdiğine ikna oldum.”
15.04.2025 12:25:06