Otizm teşhisinin 3 yaşından evvel konulması gereken bir bozukluk olduğunu kaydeden Çocuk ve Ergen Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, otizmin iki temel belirtisinin toplumsal ve iletişimsel bozukluk olduğuna dikkat çekti.
Kilit, otizm spektrum bozukluğunda birinci olarak karşılıklı gülümseme ve parmak takibi olmaması ile başlayabilen belirtilere değinerek, en erken teşhis koyulabilen periyotların 18 ay- 2 yaş civarında olduğunu söyledi.
Otizm bozukluğunun kabul edilen en önde gelen tedavisinin özel eğitim olduğunu vurgulayan Kilit, ergoterapi ve lisan konuşma terapisinin de otizm tedavisinde epey değerli yeri olduğunu lisana getirdi.
Kilit, otizm spektrum bozukluğunun nörogelişimsel bir rahatsızlık olduğunu belirterek, “Otizm spektrum bozuklukları, anne karnında beyin gelişim sürecinde yapısal ve fonksiyonel farklılıklardan kaynaklanan sebepleri poligonik olarak yani birden fazla genin etki ettiği, onun dışında çevresel faktörlerin ortaya çıkış süresinde ve şiddetinde az veya çok etki de bulunduğu diğer nörogelişimsel rahatsızlıklardan bir tanesidir.” dedi.
Otizmin iki temel belirtisi: “Sosyal ve iletişimsel bozukluk”
Spektrumun yelpaze yahut şemsiye manasına geldiğini kaydeden Kilit, “Bu bakımdan değerlendirdiğimizde, otizm spektrum bozukluğu, otizmin iki temel belirtisi olan; sosyal ve iletişimsel bozukluk ve sınırlı ilgi alanlarının farklı bireylerde, farklı şiddetlerde, farklı şekilde kendini ortaya koyduğu bir bozukluktur. Otizm spektrum bozukluğu, farklı poliklinik tabloların ortaya çıktığı, birden fazla ve çok sayıda hastanın bir araya geldiği bir rahatsızlık manasında kullanılmaktadır.” tabirlerini kullandı.
“Otizm, bipolar ve şizofreniye göre genetik geçişe sahip”
Kilit, günümüzde otizmin, fonksiyonellik seviyesine nazaran düşük işlevselden yüksek fonksiyonelliğe kadar ya da şiddetine nazaran yüksek şiddetliden düşük şiddetliye kadar olmak üzere sınıflandırıldığını lisana getirerek, “Otizm spektrum bozuklukluları, yüzde 90’a varan genetik geçişiyle psikiyatrik rahatsızlıklar arasında bipolar bozukluk ve şizofreninden bile daha fazla genetik geçişe sahip olan bir rahatsızlıktır.” halinde konuştu.
“40 yaş üzerinde anne olmak riski artırıyor”
Otizmin çevresel faktörlerine işaret eden Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, “Çevresel faktörler olarak doğum öncesinde, hamilelik sırasında, doğum sırasında ve doğum sonrasında olan birçok etmen gözden geçirilmiş ama günümüzde çevresel faktörler olarak en etkilisi annenin 40 yaşını aşmış olması olarak görülmektedir.” dedi.
“En erken teşhis 18 ay-2 yaş civarında oluyor”
Kilit, otizm spektrum bozukluklarında birinci olarak karşılıklı gülümseme ve parmak takibi olmaması ile başlayabilen semptomların olduğunu kaydederek, en erken teşhis koyulabilen devirlerin 18 ay- 2 yaş civarında olduğunu söyledi.
“Sosyal iletişim ve konuşmayla ilgili sorunlar ortaya çıkıyor”
Otizm spektrum bozukluğu semptomlarının iki ana başlık altında incelenebileceğini tabir eden Kilit, şöyle konuştu:
“Özellikle toplumsal bağlantı ve konuşmayla ilgili dertler sayılabilir. Konuşmanın hiç olmaması, hiç göz teması kurmama, ismine seslenildiğinde bakmama, öbür bireylerin farkında olmama, öteki şahıslarla kelamlı yahut sözel olmayan bağlantı başlatmama, ortak dikkatin olmaması ve işaret parmağını kullanmama üzere semptomlar yer almaktadır. Unutulmamalıdır ki yukarda bahsedilen spektrum teriminden dolayı bu semptomlar çok düşük şiddetliden çok yüksek şiddetliye kadar kendini ortaya koyabilmektedir.”
“Bir alanda takıntılı ve aynılık konusunda ısrarcı olur”
Kilit, otizm bozukluğunda hudutlu ilgi alanlarının dikkat cazip olduğunu beliterek, “Otizmli bireylerin özellikle bir alanda takıntılarının olduğu, aynılık konusunda ısrarları olduğu, günlük ve anlık değişiklikleri mekânsal zamansal olarak kabul etmedikleri dikkat çeken özellikleridir. Otizmli bireylerde stereotipik hareketler denilen kanat çırpma ya da kendi etrafında dönme tarzında davranışlar da ortaya çıkabilmektedir. Otizmli bireylerde, sebepsiz ağlama ve gülme atakları görülebilmektedir.” sözlerini kullandı.
“En önde gelen tedavi, özel eğitim”
Otizm bozukluğunun kabul edilen en önde gelen tedavisinin özel eğitim olduğunu vurgulayan Kilit, “Otizm teşhisi koyduğumuz andan itibaren özel eğitime direkt göndeririz. Onun dışında ergoterapi ve dil konuşma terapisi de otizm tedavisinde oldukça önemli yer almaktadır. Son dönemlerde uğraş terapileri ve davranışçı teknikler de otizm terapileri arasında kendini göstermektedir.” formunda konuştu.
“Teşhis 3 yaşından önce konulmalıdır”
Kilit, otizm teşhisinin, 3 yaşından evvel konulması gereken bir bozukluk olduğunu söyleyerek, kelamlarına şu biçimde devam etti:
“Bazı çocuklarda 18 ay- 2 yaşa kadar olağan bir gelişimin olduğundan bahsedilirken, birtakım çocuklarda baştan itibaren lisan gelişiminin olağan olmadığı da görülebilmektedir. Otizmin genel manada baktığımızda bedensel bir duruş farklılığından bahsedilmemekle birlikte parmak ucunda yürümek, otizmde spesifik olarak görülen semptomlardan bir adedidir. Otizm teşhisini en sıklıkla 18 ay civarında koyabilmekteyiz. Otizm teşhisi bundan daha evvelki vakitlerde da konulabilmektedir. Teşhis konulduktan sonra vakit kaybetmeden tedaviye başlanması son derece değerlidir.”
Hibya Haber Ajansı
01.04.2023 10:20:11