Seçmenler araştırma şirketlerini hesap vermeye zorlamalı

Seçimler yaklaştıkça pek çok anket firması tarafından yapılan anket sonuçları paylaşılıyor. Dünyada anketler konusunda yol gösterici kabul edilen kurumların araştırma sonuçları açıklanırken kesinlikle künye bilgisinin açıklanmasını istediğini belirten Prof. Dr. Süleyman İrvan, ülkemizde kamuoyu araştırmaları alanında düzenlemeler ve kontrol yapmak için kurulan Türkiye Araştırmacılar Derneği’nin de kamuoyu araştırması yaptığını argüman eden şirketlerin hesap verebilirliğini sağlaması gerektiğini tabir ediyor. Prof. Dr. Süleyman İrvan, manipülatif emelli araştırmaların önüne geçmek için özdenetim sistemi kurulmasının kural olduğunu vurgularken haber sitelerinin de araştırma sonuçlarını yayınlama konusunda temkinli olmalarını tavsiye ediyor.

Araştırma sonuçlarında künye bilgisi açıklanmalı

Seçime geri sayım sürerken neredeyse her gün farklı bir şirketin anket sonuçlarının yayınlandığını ve her gün bir seçim kestirimi açıklandığını kaydeden Prof. Dr. Süleyman İrvan, şunları söyledi:

“Bu kestirimler tıpkı vakitte bu şirketlerin ve kullanıcıların toplumsal medya hesaplarından yayımlanıyor. Dünyada anketler konusunda yol gösterici iki değerli kurum var. Bu kurumların birincisi, Dünya Kamuoyu Araştırmaları Derneği (WAPOR)’dir. Onlar araştırma bulgularının nasıl yayımlanması gerektiğini belirten etik unsurları yayınladılar. Bu prensiplere nazaran; bir araştırma sonucu açıklanırken künye bilgileri kesinlikle verilmeli ve bu künyede; anketi yapan şirketin ismi, anketin kimin ismine yapıldığı, hangi parti ya da kurum tarafından finanse edildiği, alanda hangi tarihlerde gerçekleştirildiği, kaç bireyle yapıldığı yani örneklem büyüklüğü, örneklemin hangi prosedürle belirlendiği; sorulan soruların nasıl tabir edildiği; telefonla mı, yüz yüze mi uygulandığı, yanılgı hissesinin artı eksi kaç olduğu ve kararsızların nasıl dağıtıldığı açıkça belirtilmeli. Bu bilgileri vermeyen araştırma şirketlerinin açıkladığı bilgiler muteber olarak kabul edilmemeli. İkinci olarak da Avrupa Kamuoyu ve Pazarlama Araştırmaları Derneği (ESOMAR)’nden bahsedebiliriz. ESOMAR da birebir biçimde araştırma şirketlerinin araştırma sonucu açıklarken künye bilgilerini vermeleri gerektiğini vurguluyor.”

Türkiye Araştırmacılar Derneği araştırma şirketlerini uyarmalı

Türkiye’de kamuoyu araştırmaları alanında düzenlemeler ve kontrol yapmak için kurulan Türkiye Araştırmacılar Derneği’nin (TÜAD) bu süreçte daha faal olması gerektiğini belirten Prof. Dr. Süleyman İrvan, “Aynı vakitte kamuoyu araştırması yaptığını sav eden şirketlerin hesap verebilirliğinin sağlanması gerekiyor. Son seçim kampanyası periyoduna ait rastgele bir ihtar ya da tavsiyede bulunmayan TÜAD, derneğin maksatlarına uygun olarak araştırma şirketlerini uyarmalı.” dedi.

Haber siteleri araştırma sonuçlarına karşı temkinli olmalı

Prof. Dr. Süleyman İrvan son periyoda ait müşahedelerini de şu halde söz etti:

“Araştırma sonuçlarını haberleştirmeden evvel haber siteleri kesinlikle künye bilgilerini araştırma şirketlerinden istemeli ve araştırma tekniği açısından muteber bulmadıkları araştırmaları haber yaparak aktarmamalı. Nasıl ki kasıtlı biçimde çarpıtılmış bilgilerden oluşan ve dezenformasyon olarak nitelen palavra haberlerden uzak durmak gerekiyorsa, bir desteği olmayan izlenimi veren araştırmalara da tıpkı halde yaklaşılmalı.”

Özdenetim düzenekleri kurulmalı

Prof. Dr. Süleyman İrvan anket çalışmasının sağlam olduğunu anlamanın tekniklerini şu biçimde sıraladı: “Öncelikle medya okuryazarı yurttaşlar olarak tıpkı başka haberlerde olduğu üzere öncelikle kaynağa bakmalıyız. Şayet araştırma şirketi bilinen bir şirketse, daha evvelki seçimlerde uygun bir performans sergilemiş ve seçim sonuçlarını manipüle etmeye yönelik bir şirket olmadığını kanıtlamışsa bu şirketin araştırmalarına daha çok güvenebiliriz. Yayınlanan haberde araştırmanın künye bilgilerine kesinlikle bakın. Bu bilgiler de bize araştırma hakkında bilgi verecektir. Yeni bir araştırma şirketi de pekâlâ düzgün araştırmalar yapıyor olabilir. Bunu anlamanın tek yolu, anket hakkındaki bilgilerin tam olmasında yatıyor. Özdenetim sistemlerini kuramazsak manipülatif maksatlı araştırmaların önüne geçemeyiz.”

Seçmenler araştırma şirketlerini hesap vermeye zorlamalı

Gerçekten yapılmış bir araştırmanın yapıldığı vakitteki siyasal eğilimleri gösterebileceğini söz eden Prof. Dr. Süleyman İrvan, “Bugün açıklanan bir araştırma sonucunun seçim sonucundan farklı çıkması muhtemeldir. Zira kampanya sürecinde seçmen tercihleri değişiklik gösterebilir. Münasebetiyle yurttaşlar olarak anketlere seçmen eğilimleri hakkında bilgi sahibi olmak için kullanmalıyız. Lakin yalnızca sonuçlara değil, anketin emniyetli olup olmadığına da bakmalıyız. Günümüzde her ne kadar beşerler kendi dünya görüşlerini destekleyen araştırma sonuçlarını yanlışsız, desteklemeyenleri de yanlış kabul ediyorsa da asıl olan objektif kriterlere uygun biçimde yapılmış araştırmaları değerlendirmeye alıp başkalarını dikkate almamaktır. Bu süreçte elbette sorumlu yurttaşlar olarak bizler de araştırma şirketlerini hesap verebilir olmaya zorlayabiliriz. Şayet toplumsal medyada yalnızca sonuçları açıklayan bir araştırma şirketi görürseniz, bu şirketlerin araştırmanın künye bilgilerini açıklamaları için zorlayın. Emniyetli bulmadığınız araştırmaları paylaşmayın.” diye konuştu.

Hibya Haber Ajansı