Aydos Kalesi’nin Fatihi: Abdurrahman Gazi

Abdurrahman Gazi, Osmanlı Devleti’nin kuruluşunda büyük hizmetleri geçmiş bir kumandan, Aydos Kalesi’nin fatihidir. Doğum tarihi 12. yüzyılın sonlarıdır ancak doğum yeri bilinmemektedir. Süleyman Şah zamanında başlayan hizmetini; Ertuğrul Gazi, Osman Gazi ve oğlu Orhan Gazi devirlerinde de devam ettirmiştir. Daha sonra onun soyundan gelenler Kara Rahmanoğulları olarak anılmışlardır.

Osmanlı beyliğinin diğer askeri şahsiyetleri olan; Akça Koca, Samsa Çavuş ve Konur Alp, Akyazı, İznik ve İzmit ile meşgul olurken, Abdurrahman Gazi de İstanbul tarafındaki hisarlara akınlar düzenlemiştir.

1328 senesinde Orhan Gazi, Abdurrahman Gazi ile Konur Alp’i Aydos Kalesi’nin fethi ile görevlendirdi. Bu kalenin istihkamları çok sağlam olduğundan, kalenin fethi uzadı.




Bu arada kale tekfurunun kızının gördüğü rüyadan sonra yazdığı mektup üzerine uygulanan taktik neticesinde fethedildi. Orhan Gazi kale tekfurunun Müslüman olan kızını Abdurrahman Gazi ile evlendirdi. Abdurrahman Gazi bundan sonra İznik üzerine akınlarda bulundu.

Abdurrahman Gazi 1329 senesinde ölmüştür. İsmi Eskişehir yakınında kendi adı ile anılan köyde yaşamakta, mezarı ise Samandıra, İstanbul’a bağlı Abdurrahman Gazi mahallesinde bulunmaktadır. Pendik’te de Abdurrahman Gazi’nin adı okulda ve sokakta geçmektedir.




Abdurrahman Gazi’nin En Önemli Fethi: Aydos

Fetihleri arasında en önemlisi şüphesiz Aydos’un fethidir. Bu mevkinin bölgedeki en yüksek tepe olması, Bizans tarafından İstanbul’a gelecek tehditlere karşı gözetleme ve kontrol etme noktası olması açısından önemliydi. Konur Alp ile birlikte görevlendirilen Gazi, kalenin yüksek duvarlarına yaptıkları saldırılar sonuçsuz kalır fakat, kale kumandanının kızı surlardan Türkleri seyrederken daha önce rüyasında kendisini sıkıntıdan kurtaracak olan adamı görür. Bu adamın Abdurrahman Gazi olduğuna inanır ve bir mektup yazarak taşa sarıp fırlatır. Kızın planı gereğince Gazi ve arkadaşları gizlice açılan kapıdan içeri girerek kaleyi kolayca ele geçirir. Fethi gerçekleştirdikten sonra bizzat Orhan Gazi’ye haberi verir ve Orhan Gazi’de bu fethe vesile olan kızla Abdurrahman Gazi’yi evlendirir.




İstanbul’a Açılan Kapı: Aydos Kalesi

Aydos Kalesi veya diğer adıyla Keçi Kalesi, Sultanbeyli ilçesinde bulunuyor.

Tarihi

Kale, Doğu Roma İmparatorluğu döneminde inşa edildi. O zamanki adı olan ‘Aetos’ Yunancada ‘Kartal’ anlamına gelmekteydi. Bu isim, günümüze kadar çok ufak değişiklikle korunmuştur. 11. yüzyılda Türklerin Konstantinopolis’e (günümüzde İstanbul) yaklaşmaları üzerine kalenin önemi arttı; ancak Haçlı Seferleri’nin başlamasıyla Türkler bölgeden ayrıldılar. 13. yüzyılın sonlarında bölgede, yeniden mücadeleler baş göstermeye başladı. 1326-1328 yıllarında Kocaeli Yarımadası’nın büyük bir kısmı Osmanlı İmparatorluğu egemenliğine girmişti. Bu dönemde iki devlet arasındaki sınır, Aetos-Pentikion (günümüzde Pendik) hattı üzerindeydi.

Abdurrahman Gazi önderliğinde Scutari (günümüzde Üsküdar) taraflarına akınlar düzenlendi. Ancak bir müddet sonra kale önemini kaybetti. Hoca Sadettin Efendi’nin Tâcü’t-Tevârîh adlı eserinde İzmit’in 1337 yılındaki fethinden sonra Orhan Gazi’nin şehri çok beğendiği ve buranın yakınlarındaki Aydos Kalesi’ne artık ihtiyaç olmadığından kaleyi yıktırdığı, muhafızları ve kalenin içinde yaşayanları İzmit’e getirdiği ifade edilmektedir.

Arkeolojik çalışmalar

Kale için yapılması hedeflenen restorasyon çalışmalarının ilk ayağı olan arkeoloji kazılar; 13 Eylül 2010’da, Sultanbeyli Belediyesi tarafından, İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürü Zeynep Kızıltan’ın başkanlığında başlatıldı. Alan sorumlusu Müze Müdür Yardımcısı Gülbahar Baran Çelik tarafından yapılan kazıların ilk aşaması ise 17 Şubat 2011’de tamamlandı.

Kalede yapılan arkeolojik çalışmalar, danışmanlığını Halil İnalcık’ın, yönetmenliğini ise Emine Çaykara’nın yaptığı İstanbul’a Açılan Kapı: Aydos adlı belgesele konu oldu.

Sancaktepe’de Abdurrahman Gazi Türbesi

Türbe, Sancaktepe –  Samandıra Köyü’ndedir. Dört yol ağzı olan köy meydanında Yakacık, Kurtköy ve Sarıgazi yollarında birleşmektedir. Türbeye dördüncü yoldan girilir. Bu toprak yoldan, biraz ilerideki ‘Dede Bayırı’ adı ile anılan tepeye çıkılır. Tepenin eteklerinde ve yol kenarında kitâbesiz bir çoban çeşmesi vardır. Abdurrahman Gazi’nin türbesi bu tepe üzerindedir. Türbe yüksek bir yerde bulunduğundan Aydos ve Alemdağı gören geniş ve güzel bir manzarası vardır. Açık türbenin etrafını alçak bir duvar ve demir parmaklık çevirmiştir. Üç taş basamakla türbeye girilir. Burada ulu ağaçların altında biri küçük diğeri büyük iki kabir vardır. Üzerlerinde ve türbenin diğer bir yerinde yazı ve tarih yoktur. Abdurrahman Gazi kabrinin baş tarafında zemini taş döşeli bir namazgâh mahalli vardır. Büyük bir fenerde daima mum yakılmaktadır.

Kaynak: Vikipedi, Üsküdar Belediyesi, Beyaz Tarih, Pendik Belediyesi

Hazırlayan: Elif Kırnak