Ayının Ayıcıyla İmtihanı: İnsan İradesi ve İlahi Kudret
Ayıcı, zincirle kontrol ettiği ayının her hareketinden sorumludur. Ayı, zincirin uzunluğu kadar özgürdür; ne zaman zincir çekilse, ayıcıdan gelen bir iradenin var olduğunu hisseder. Ayının yaşamı, ayıcının elindedir: aç ya da tok bırakılır, istenirse tehlikeden uzak tutulur veya başkalarına zarar verebilir. Bu ilişki, tam anlamıyla bir irade teslimiyetini ifade eder.
İnsanoğlunun durumu da bu örnekle benzer bir paralellik taşır. İnsan, çaba göstererek hayatta bir şeyler yapmaya çalışır, ancak o çabanın sonucunun gerçekleşmesi yalnızca Allah’ın izniyle mümkündür. "Çaba bizden, tevfik Allah’tandır" ifadesi, bu gerçeği özetler. İnsan her şeyi planlayabilir, bir eyleme kalkışabilir; ancak sonucun ortaya çıkması ilahi kudretin iznine bağlıdır.
Bir savaşta ok atan kişi, elbette kendi eylemini gerçekleştirdiğini düşünür. Fakat Kur’an’da bu durumu açıklayan şu ayet dikkat çekicidir: "O oku siz atmadınız, biz attık." Bu ifade, insanoğlunun fiilini Allah’ın iradesiyle gerçekleştirdiğini anlatır. Çünkü o irade olmadan, ne bir yaprak dalından düşebilir ne de insan bir eylemi hayata geçirebilir.
Ancak burada ayıyla insan arasında büyük bir fark vardır: Allah, insanı bir ayıcı gibi kontrol etmekten ziyade, ona irade vermiş ve bu iradeyi erdemli bir yaşam sürmesi için rehber kılmıştır. İnsanoğlu, kendi kararlarını alarak doğru ve yanlış arasında seçim yapma özgürlüğüne sahiptir. Bu özgürlük, Allah’ın insana verdiği en büyük lütuflardan biridir.
İşte bu noktada, insanın sınavı başlar: kendi iradesini ilahi iradeyle uyumlu hale getirebilmek. Ayının zincirleri, iradesinin sınırlarını belirlerken; insanın sınırlarını, Allah’a olan teslimiyeti ve çabasındaki samimiyeti belirler. Ayı, ayıcının çektiği zincirle yönlendirilir; insan ise kendi iradesi ve Allah’tan aldığı ilhamla yolunu çizer.
Sonuç olarak, Allah insana irade verir, ancak bu iradenin sınırları Allah’ın kudretiyle belirlenir. İnsan, hayatta ne yaparsa yapsın, bu ilahi düzeni anlamalı ve iradesini erdemli bir yaşam sürmek için kullanmalıdır. Çünkü ayı ile insan arasındaki fark, iradenin nasıl ve neden kullanıldığı noktasında belirginleşir. Allah, insana iradesini erdemli bir yaşam için rehber olarak vermiştir ve bu, insanın en büyük imtihanıdır.
