Brezilya Devlet Lideri Lula, 12-15 Nisan tarihlerinde Çin'e resmi bir ziyaret gerçekleştiriyor. Bu, Lula’nın devlet lideri olarak Çin'e yaptığı dördüncü resmi ziyaret.
Çin-Brezilya bağlantılarının gelişimi, ikili kapsamın ötesine geçmiştir ve yeni bir global ekonomik ve milletlerarası siyasi nizamın inşası için büyük değer taşımaktadır. Lula'nın son Çin gezisi memleketler arası toplumun ağır ilgisini çekti.
Ekonomik ve ticari iş birliğinde güçlü performans
Latin Amerika'da bölgesel bir güç olan Brezilya, bölgesinde Çin ile stratejik iştirak kuran birinci ülkelerden biri olmuş ve akabinde 2012 yılında iki ülke ortasındaki ilgi kapsamlı stratejik iştirake yükseltildi.
Lula, Brezilya devlet lideri olarak birinci defa misyona geldiğinde, Çin ile diplomatik bağların geliştirilmesine yönelik olumlu bir hal aldı. Batı hakimiyetindeki tertibin sonundaki iki ülke olan Brezilya ve Çin'in birebir Güney-Güney işbirliği maksadını paylaştığına ve iki ülke ortasındaki iş birliğinin Güneyli ülkelerin milletlerarası nüfuzunu artırma vizyonunu gerçekleştirmeye büyük ölçüde yardımcı olacağına inanıyor.
2006 yılında kurulan BRICS iş birliği düzeneğinde da Lula çok etkin rol oynamış ve gelişmekte olan iktisatların birleşmesi için gayret sarf etti.
Lula'nın devlet lideri olarak birinci periyodunun sonunda, Brezilya ile Çin ortasındaki ticaret hacmi neredeyse sıfırdan yaklaşık 60 milyar dolara yükseldi. 2009'da, Lula'nın ikinci periyodunun bitiminden çabucak evvel, Çin, Brezilya'nın en büyük ticaret ortağı haline geldi ve Lula'nın vazifeden ayrılmasından sonraki onlarca yıl içinde bu pozisyonunu istikrarlı bir halde sürdürdü.
Çin Gümrük Genel Yönetimi tarafından açıklanan bilgilere nazaran, Çin ile Brezilya ortasındaki toplam ithalat ve ihracat hacmi 2022'de 171 milyar 490 milyon ABD dolarına ulaştı. Brezilya tıpkı vakitte Çin'in Latin Amerika'daki en büyük yatırım maksat ülkesi.
İki ülke ortasındaki ekonomik ve ticari alakalar, siyasi tansiyonların yaşandığı durumunda bile güçlü kaldı ve Brezilya, Jenerasyon ve Yol teşebbüsüne katılmamasına karşın, 2005'ten 2021'e kadar Çin'den en çok yatırım alan ülkeler ortasında hala üst sıralarda yer aldı.
Çin ile Brezilya ortasındaki ticari temaslar son yirmi yılda giderek çeşitlendi. Çin’in Brezilya’daki yatırımı yüklü olarak güç, madencilik, tarım, altyapı ve imalat üzere sanayileri içeriyor. Brezilya'nın Çin'deki yatırımı yüklü olarak kompresör üretimi, kömür, gayrimenkul, araba kesimleri üretimi, dokumacılık ve konfeksiyon üzere projeleri kapsıyor.
Lula'nın iktidara geldiği 2004 yılından bu yana iki ülke ortasında, iki hükümet ortasındaki ana işbirliği düzeneği olan Çin-Brezilya Üst Seviye Uyum ve İş Birliği Komitesi kuruldu.
Nisan 2011'de iki ülkenin “2010-2014 Ortak Eylem Planı”nı uygulamak için iki ülke önderleri “10 Yıllık İş Birliği Planı”nı oluşturmaya karar verdi. İki ülke ortasındaki ekonomik ve ticari ilgilerin istikrarı, bu uzun vadeli taahhütten büyük ölçüde yararlandı.
Çin-Brezilya ekonomik iş birliğinin ufku geniş
Şu anda Çin ile Brezilya ortasında tarım, güç, teknolojik yenilik ve finans alanlarındaki iş birliği dikkat çekmektedir ve bu alanlardaki iş birliğinin gelecekte daha da derinleşmesi beklenmekte.
Tarım
Çin, Brezilya’nın tarım eserleri için kıymetli bir pazar haline geldi. Soya fasulyesi ve sığır eti üzere kıymetli emtialardan meyve ve bal üzere öteki tarım eserlerine kadar, Brezilya'nın Çin'e ziraî ihracatı istikrarlı bir formda arttı ve daima olarak yeni iş fırsatları geliştiriyor.
Çin ile ABD ortasındaki tansiyonun giderek tırmanmasının akabinde Brezilya mısırı, Çin'in mısır ithalatının bir kısmını doldurdu. Çin sermayeli şirketlerin Brezilya'da tarım lojistiği alanındaki tesiri de günden güne artıyor. Çin ile Brezilya’nın kaynaklar, eser yapısı ve tarım teknolojisi açısından birbirini tamamlaması, ikili ziraî iş birliğinin geliştirilmesi için geniş bir alan sağlıyor.
Enerji
2010'dan bu yana Sinochem ve Sinopec üzere Çinli şirketler petrol dalına 10 milyar ABD dolarından fazla yatırım yaptı ve bir ölçü madencilik payı satın aldı. Çinli şirketler ayrıyeten Brezilya'da termik santraller, UHV iletim çizgileri, doğal gaz boru çizgileri ve liman tarama üzere büyük ölçekli altyapı projeleri üstleniyor.
Düşük karbonlu kalkınmanın tanınan olduğu günümüz dünyasında, Çin ve Brezilya yeşil ekonomik iş birliği alanında büyük potansiyele sahiptir. Çin, rüzgar gücü, güneş gücü ve yeni güçlü araç teknolojisinde global rekabet gücüne sahip. Çin-Brezilya ekonomik ve ticari iş birliğinin hidroelektrik, güneş ve rüzgar gücü ve öteki yenilenebilir güç üretim alanlarında büyük bir potansiyele sahip olduğu ve bunların da Brezilya pazarının yeni güç talebi ile uyumlu olduğu söylenebilir.
Teknolojik yenilik
Enerji ile ilgili pak teknolojilere ek olarak, dijital iktisat de Çin-Brezilya yatırım iş birliğinin yeni taraflarından biri.
Telekomünikasyon alanında Huawei, Brezilya'da yalnızca 5G teknolojisi için ana tedarik dayanağı sağlamakla kalmıyor, ayrıyeten ülkede data merkezlerini inşa ediyor ve bulut bilişim hizmetlerini dağıtıyor. Xiaomi, Didi, Alibaba, Tencent ve öteki şirketler de Brezilya'da farklı cinste dijital hizmetleri geliştiriyor.
Finans
Çin ticari bankaları, Brezilya pazarında finansal kiralama üzere finansal hizmetleri yürütmek için Brezilya'da şubeler kurma fırsatını kıymetlendirerek, Çin sermayeli işletmelerin döviz kuru riskini ve finansman maliyetlerini tesirli bir halde azalttı. Çin ile Brezilya ortasındaki hudut ötesi ticaret hacminin artmasıyla birlikte, iki ülkenin finansal teknoloji şirketleri hudut ötesi ödeme tahlillerine odaklanarak tüm Latin Amerika pazarında Çin mallarına ödeme takviyesi sağlıyor.
Bu yıl 7 Şubat'ta Çin Halk Bankası ve Brezilya Merkez Bankası ortasında Brezilya’da RMB takas düzenlemelerinin kurulmasına ait bir iş birliği mutabakt zaptı imzalandı.
Ukrayna krizinde Çin’in durumuna destek
Çin'e yaptığı ziyaretin arifesinde Lula, Brezilya'nın Rusya-Ukrayna ihtilafının diyalog yoluyla barışçıl bir formda çözülmesini teşvik etmek için Çin ile birlikte çalışmaya istekli olduğunu söz etti ve barışı teşvik etmede ana arabulucu olarak Çin'i destekledi.
Lula, daha evvel yaptığı ABD ziyareti sırasında Brezilya'nın Rusya ile Ukrayna ortasındaki askeri uyuşmazlığı barışçıl yollarla çözme planını ABD Lideri Biden'a da anlatmıştı. Lula, Rusya-Ukrayna krizinin çözülmesine yardımcı olmak için Çin, Hindistan, Brezilya, Türkiye ve Endonezya'dan oluşan bir “barış kulübü” kurulmasını öneriyor. Lakin bu teklif Biden idaresinin dayanağını görmedi.
Bu, Lula'nın şiddetli memleketler arası sorunlarda devreye girme ve sorun çözme isteğinin birinci örneği değil. 2010'da Brezilya devlet lideri iken, Türkiye’nin de dayanağıyla İran'la nükleer yakıt takas muahedesine vardı. Bu mutabakat Çin tarafından memnuniyetle karşılandı. Fakat muahede memleketler arası toplum tarafından süratle sorgulandı ve ABD ve başka Batılı ülkeler tarafından eleştirildi. Lula bu kere Ukrayna konusunda tekrar yapan bir rol oynayabilir.
Bolsonaro’nun ardından
Çin'e karşı sert tutumları olan sağcı lider Jair Bolsonaro artık misyonda değil ve “Çin halkının eski dostu” olarak kabul edilen Lula Çin'i ziyaret ediyor. Bu seyahat Çin-Brezilya ekonomik ve ticari iş birliğinde yeni bir çığır açacak.
Lula'nın Brezilya devlet lideri olarak değerli bir diplomatik amacı, Brezilya'yı dünya sahnesine geri getirme. Lula, Latin Amerika bölgesindeki iş birliği düzeneklerinin güçlendirilmesini teşvik etme, BRICS ülkeleriyle iş birliğini derinleştirme ve yeni bir global yönetişimin kurulmasını teşvik etme kelamı verdi.
Bu, Brezilya'nın dış siyasetinin çok taraflılık geleneğine geri döndüğü ve tecridin yerine dayanışmayı koymaya kararlı olduğu manasına gelir. Bu, ABD'nin Latin Amerika entegrasyonuna karşı çıkan pozisyonunu körü körüne izleyen Bolsonaro'nun dört yıllık iktidar devrinden çok farklı bir yaklaşım.
Kaynak Çin Milletlerarası Radyosu
Hibya Haber Ajansı