Erdoğan’ın konuşmasından bazı satır başları şöyle:
“Cumhuriyet tarihinin en çok can kaybına, yıkıma acıya yol açan 6 Şubat deprmeleri ve sonrasındaki artçı sarsıntılar sebebiyle milletimize bir kez daha geçmiş olsun dileklerimi sunuyorum. Depremde hayatını kaybeden 46 bin 104 vatandaşımıza Allah’tan rahmet yakınlarına sabır ve başsağlığı diliyoruz.
Şubat saat 04:17’de yaşadığımız birinci deprem anından itibaren devlet ve millet olarak tüm imkanlarımızı seferber ettik. Bakanlık, kurum ve kuruluşlarımızın tamamı arama kurtarma, yardım, dayanak kapasitelerini bölgeye yönlendirdik.
Yaklaşık 9 saat sonra ikinci deprem felaketin sonuçlarını daha da ağırlaştırdı. 11 vilayetimizdeki 62 ilçe ve 10 bin 190 köyümüzde yıkıma yol açtı. Sarsıntının ülkemizde ve bölgede ağır kış koşullarında yaşanması işleri daha da güçleştirildi.
Şehirlerdeki kamu işçisi ile acil müdahale grupları hızla toparlanarak milletimizin yardımına koştular. AFAD’ın koordinasyonunda 81 vilayetin tamamındaki kamu gücünü saatler içinde harekete geçirdik.
Bakanlarımız sabah 09.00’dan itibaren deprem alanında uyumu üstlendiler. Her kentimize en az 1 bakanımızı daimi olarak görevlendirdik. Tüm bakanlarımız kendi sorumluluk alanlarıyla ilgili eksiklikleri tespit edip, milletimizin acılarını paylaştılar.
Tüm ünitelerimizi ülkemizin dört bir yanından görevlendirdiğimiz mülki yönetim çalışanı ile t akviye ettik. Milletvekillerimizi deprem bölgesi vilayetlerinde görevlendirerek depremzedelerimizin yanında olmalarını sağladık. Askerimiz zelzeleden dakikalar sonra harekete geçerek üzerine düşen vazifesi bihakkın yerine getirdi, getirmeye devam ediyor.
Polisimiz ve jandarmamız arama kurtarmaya takviyeleri, hayati rolleriyle adeta destan yazdılar. Sıhhat işçimiz kimi yerlerdeki ziyan gören hastanelerimize karşın yaralı olarak kurtarılan insanlarımıza şifa için insanüstü uğraşla çalıştı, çabaladık.
Belediyelerimiz, çalışanı, araç gereçleriyle deprem kentlerine koştu. Madencilerimiz, ormancılarımızı, DSİ gruplarımızı, Karayolları gruplarımızı arama kurtarma çalışmalarına katılmak için çabucak bölgeye gönderdik.
Gerekli eğitime ve donanıma sahip tüm sivil arama kurtarma potansiyelimizi değerlendirdik. Memleketler arası yardım davetimize yanıt veren NATO ve AB dahil profesyonel arama kurtarma takımlarını süratle alana dağıttık. 35 bin bireyle dünyada eşi gibisi görülmemiş arama kurtarma gücünü bir ortaya getirdik.
Yıkım öylesine çok, yıkım alanı öylesine büyük, iklim ve saha kaideleri öylesine zorluydu ki yeniden de çalışmanın birinci anlarında dilek ettiğimiz sürate ve aktifliğe ulaşamadık. Kapanan yolları hızla açarak, altyapıyı kullanılabilir hale getirerek, kamu ve özel bölümdeki tüm araç ve insan gücünü devreye alarak kısa müddette sistemi sağladık.
İdeal bir arama kurtarma grubunun 80 şahıstan en az da 20 şahıstan oluşması gerekiyor. Minimum işçi sayısı ile bile 1750 binaya birebir anda müdahale imkanı vardı. Arama kurtarma yapılması gereken bina sayısı ise bırakın grup sayısını, toplam arama kurtarma işçisi sayısı kadardı.
Ekiplerimiz yıkıntılar altındaki son canlı insanımızı çıkarabilmek için günlerce durup dinlenmeden çalıştı, çabaladı. Sonuçta dünyada örneği olmayan formda neredeyse sarsıntının 10. gününde arama kurtarma çalışmalarının birçoklarını tamamlamayı başardık.
Yıkıntıların altından çıkan her canlı insanımızla 85 milyon sevinç gözyaşlarına boğulduk. Hayatını kaybeden her bir insanımızla yüreklerimiz dağlandı. Bugün sarsıntının 4. haftasını geride bırakırken, yaşadığımız afetin büyüklüğünü daha güzel görüyor, kayıplarımızın acısını daha derinden hissediyoruz.
Ağır hasarlı bina sayısı 230 bin�
Depremin yol açtığı geniş yıkım, geride kalan insanlarımızın hayatınıı da olağanüstü zorlaştırdı. 11 vilayetimizde yıkık, acil yıkılacak, ağır hasarlı yani kullanılamaz hale gelmiş bina sayısı 230 bini, bağımsız kısım sayısı 645 bini buluyor.
Evi hasarsız, az hasarlı olan vatandaşlarımızın bir kısmı da artçı sarsıntılar sebebiyle yaşadıkları telaşla meskenlerine giremiyor. 3 milyon 320 bin insanımız tahliye edilerek öteki vilayetlerimize gitti. 800 bin insanımız ise kentlerden ayrılarak köylerine sığındı. 1,5 milyon aşkın insanımız çadırlarda, 53 bin insanımız konteynerlerde, 153 bin insanımız Ulusal Eğitim kurumları başta olmak üzere kamu tesislerinde hayatını sürdürüyor.
Otellerde 137 bine yakın depremzedeyi konuk ediyoruz. Kamu ve sivil yardım kuruluşlarımız 5 milyon 800 bin insanımıza her gün hizmet veriyor. Başka kentlere giden insanlarımızın bir an evvel konutlarına geri dönmek istediklerini bildiğimiz için konteyner kentlerin kurulmasına sürat verdik.
Bu da biraz vakit alıyor. Hedefimiz 2 ayda 100 bin konteyner kurarak yarım milyon depremzedeyi bu alanlara taşımaktır. Gerekirse sayıyı daha da artırabiliriz. Üretimi ve yurt dışından gelen hibeleri bu doğrultuda seferber ettik.
Barınma sorunu yanında kentlerimizin günlük hayatlarının ayrılmaz modülü olan ticari faaliyetlerin ayağa kaldırılmasına kıymet veriyoruz Fabrikalarımız üretime başladı. Kullanılamaz hale gelen iş yerleri için taşınabilir tahliller geliştiriyoruz. 6 bin süreksiz ticarethaneyi esnafımızın hizmetine verdik.
3 bin konteynerde oluşan çarşılar kuruyoruz. Bölgenin ayağa kaldırılmasında sanayi tesisleri, fabrikalar, işletmeler için gereken tüm dayanakları sağlayacağız. Kentlerimizi inşa ve ihya çalışmalarımızı, sanayi siteleri, ticaret merkezleri ile planlıyoruz.
Deprem bölgesindeki işletmelerin KOSGEB’e olan 2023 borçlarını, felakette hayatını kaybeden işletmecilerimizin ise tüm borçlarını siliyoruz.
Kalkınma ajanslarımızın tüm kaynaklarını afet bölgesi kentlerine aktararak projelerin finansmanındaki devlet katkısını en üst düzeye çıkartıyoruz. Ferdi ve KOBİ kredilerindeki ertelemelerin yanında 250 milyar liralık kredi paketine 100 milyar lira daha ek ettik.
Depremde ağır hasar olan yerlerde esnaf ve sanatkarlarımıza 250 bin liraya kadar 60 ay vadeli, yarısını da Hazine’nin ödeyeceği yüzde 7,5 faizli kredi veriyoruz.
Bölgeye sağladığımız istihdamı, ihtiyaç sahibi ailelere öncelik vererek 50 bin kişiye çıkartıyoruz. Çocuklarımızın eğitiminin aksamaması için de gayret gösteriyoruz. Çadır ve konteynerlerde kurduğumuz eğitim yuvalarında evlatlarımızı yeniden okula hazırlıyoruz. İllerin ve okul binaların durumlarına göre ilk ve orta dereceli eğitim kurumlarımızı açtık. 3 ilimizde 1 Mart’ta başlayan eğitim öğretim 3 vilayetimizde 13 Mart’ta, 4 ilimizde 27 Mart’ta devreye girecek.
“Kiraya çıkan depremzedelere 3-5 bin lira arasında destek veriyoruz”
8 bin işçimiz psiko-sosyal dayanak için alanda vazife yapıyor. Taşınabilir sıhhat merkezlerinde eksiksiz hizmet sunmanın çabası içerisindeyiz.
Çiftçilerimize takviye ödemeleri, yem ve gübre katkısına kadar her türlü kolaylığı gösteriyoruz. İnsanlarımızın öbür gereksinimlerini da ihmal etmiyoruz. 1 milyon 61 binden fazla depremzedeye hane başına 10 bin lira acil yardım ödemesi yaptık.
Evleri kullanılamaz hale gelenlere hane başı 10 biner lira taşınma yardımı ödemesine başladık. Kiraya çıkan depremzedelere 3-5 bin lira ortasında takviye veriyoruz. Yakınları vefat eden depremzedelerimize 100’er bin lira ödüyoruz. Bu insanlarımızın barınmadan besin ve giysiye kadar tüm muhtaçlıklarının elbirliği ile karşılandığı dünyaya örnek olacak bir dayanışma görüyoruz.
“488 bin yeni hane yaparak vatandaşlarımıza teslim edeceğiz”
Devletimizin gücü ve milletimizin alicenaplığı öylesine büyüktü ki berbat emsaller birer teferruat olarak kaldı. Barınma ve besin meselelerini çözdüğümüz, enkaz kaldırma çalışmalarına süratle devam ettiğimiz bir yere geldik.
Hızla enkazını kaldırmamız gereken 50 bin bina var. Bir yandan da insanlarımızı yeni konutlarına taşımak istiyoruz. En değerli gündemimiz insanlarımızı bir an önce inanç ve huzurla yaşayacakları yeni meskenlerine kavuşturmaktır. Önümüzdeki iki ay içinde 244 bin konutun inşasına başlamaktır.
Bunlardan 22 binin inşasına geçilmiştir. 405 bini konut ve 83 bini köy meskeni olmak üzere toplamda 488 bin yeni hane yaparak vatandaşlarımıza teslim edeceğiz. Bu sayıya yaklaşık 40 bin binada 164 bin orta hasarlı bağımsız kısmı ekleyecek çalışmayı da başlatıyoruz. Kamu binalarını öncelik sırasına nazaran TOKİ eliyle yapacağız.
Yeni yerleşim yerlerini 3 yahut 4 katı geçmeyecek biçimde mahallî mimariyle altyapısı, okul ve sıhhat merkezi, canmi, çarşısıyla, parkıyla başlı başına hayat alanı olarak tasarlıyoruz.
Hak sahiplerine konutlarını 1 yıl içinde teslim etmeyi planlıyoruz. Bugüne kadar 1 milyon 180 bin insanımızı konut sahibi yapan TOKİ teknik yeterliliği, uygulama kabiliyeti ile zelzeleden alnının akıyla çıktı.
Depremde yıkılan kentlerimizi tekrar ayağa kaldırma sürecini TOKİ vasıtasıyla yaparak en güzel halde değerlendireceğiz. Hayatını kaybeden vatandaşlarımızı geri getiremeyiz. Ancak bunun dışındaki tüm yıkımları, ziyanları, kayıpları, telafi etme kararlılığına sahibiz.
Deprem bölgesindeki kentlerimizde hayat olağana dönmeden bize durmak, dinlenmek haramdır. Hükümet olarak bugüne kadar ülkemizi zelzeleye ve başka afetlere hazırlamak için kapsamlı çalışmalar yaptık. Sel, yangın, heyelan, kuraklık üzere tabiat olayları ile etrafımızdaki siyasi ve toplumsal krizlerin ülkemizde olası tesirlerine karşı alacağımız önlemleri ayrıntılıca planlıyoruz.
Van, Elazığ Malatya, İzmir sarsıntıları, Antalya, Muğla yangınları, Kastamonu, Giresin, Bartın sel afetlerinde hükümetimiz başarılı imtihanlar verdi.
Afete hazırlık planlarıyla ülkemizin tamamını kuşatan yeni hazırlıklar içindeydik. Kentsel dönüşüm projeleri de biriydi. 6 Şubat’ta bir sefer gördük ki felaketler bizim hazırlıklarımızı beklemiyor.
Tek başına kentsel dönüşüm projelerinde yaşadığımız zahmetler bile afetlerle uğraşta yeni anlayışı ve usulü hayata geçirmemizin kural olduğunu gösteriyor. Kentsel dönüşüm projelerinin bir an evvel tamamlanması için adeta yalvardık. Bu bahsin siyasetin materyali olamayacak kadar hayati kıymete sahip olduğunu, kaybedilen her anın göz nazaran göre gelen yıkımlara biraz daha yaklaştırdığını söyledik.
Türkiye’nin kontrolsüz köyden kente göç akımı, sağlıksız yapılaşmaya yol açmaya kalmamış, şehirlerimizin merkezlerini de felç etmiştir. Kalitesiz yapı stoğumuz en büyük baş ağrımıza dönmüştür.
Kentsel dönüşüm projeleriyle bu güne kadar yenilediğimiz 3,3 milyon konut elbette önemlidir. 15 yıldır kentsel dönüşüm dedik, başta ana muhalefet olmak üzere yavru muhalefet ‘Biz kentsel dönüşüme karşıyız’ dediler. Bununla ilgili çeşitli mitingler yaptılar. Vatandaşı topladılar. Şimdi de o vatandaş önümüzü kesiyor ‘Ne olur bizim de binalarımızı yıkın’ diyor.
Eğer o zaman bizim bu talebimize uysaydınız bugün binalar bitmiş olacaktı. Benim oturduğum yer, Üsküdar Burhaniye. Yalvardım ama kabul ettiremedim. Şimdi o çeverede dört dörtlük binalar yapıldı. Zemin artı üç, adeta caddeleri, ağaçlandırılması, yeşil peyzajıyla farklı bir görüntü ortaya koydu.
Bu hafta Vahdettin Köşkü’ne giderken vatandaş önümüzü kesti; ne olur başlayın diye. Bak sonra vaz geçmeyin! Arkadaşlarımıza talimatı verdik, tamam dediler. İnşallah buraya da başlayacağız. Yani vakit su üzere akıp gidiyor. Öbür tarafta Bay Bay Kemal gidiyor, mitingler yapıyor ‘Sakın ha, buradan denize nazır evler yapılacakmış’ diyor. Doğal ki denize nazır konutlar de yapılacak, kendimize yapmıyoruz ki, burada oturan vatandaşımıza yapacağız.
Ne olur imara muhalif olan meskenlerden kurtulun, size yakışan meskenleri bir an evvel yapalım diyoruz. Şu anda hala 81 vilayetimizde 250 bin konutun yenilenmesi, ayrıyeten TOKİ’ni sosyal projelerinde ilave 250 bin sosyal konutun inşası sürüyor.
Yıllarca önümüzü kestiler. Fikirtepe, bir kısmı Kadıköy bir kısmı Üsküdar’da. Artık yapılıyor. Önümüz kesilmemiş olsaydı oralar da bitmiş olacaktı. Son zelzelelerde yıkılan binaların yüzde 98’inin 2000 yılı öncesi inşaatlar olması, son yıllarda özel dalın bu alanda ara kat ettiğine işaret ediyor.
Kimi muhalefet partilerin kimi belediye ve sivil toplum kuruluşu görünümlü ideolojik yapıların, kimi tahrikleri kapılan vatandaşımızın kurbanı kentsel dönüşümdeki kayıplar bizi büyük tehditle karşı karşıya bıraktı.
Süreci geliştirmenin vebali ağırdır. Bir defa daha vatandaşlarıma 6 Şubat acılarını bir daha yaşamak için eski ve eksikli binalarını bir sefer daha kentsel dönüşüme sunmalarını rica ediyorum. İzmir’in Karabağlar semti. Karabağlar’ın hızla kentsel dönüşüm ve değişime gereksinimi var. Haydi bakalım İzmir’in belediyesi zatı şahanelerinde. Karabağları değiştirin, dönüştürün, bir adım atın.
Oranın aynı zamanda milletvekilisin. Şu anda ana muhalefet olarak baştasın. Hadi bakalım büyükşehir belediye başkanına söyle, ne yaparsa yapsın görelim, biz de alkışlayalım. Yapamazsınız, sizin öyle bir derdiniz yok. Aşkınız yok. Aynı şey Ankara için geçerli. Hadi atın adımları. İstanbul’da KİPTAŞ’ın kurucusu benim. Şimdi KİPTAŞ onlarda, yapın bir şey yahu, yok yapamazlar. Eğer derdiniz yoksa hiçbir şey yapamazsınız.
Kentsel dönüşüm projelerini hızlandırmak için subvansiyonlu finans yöntemini de önümüzdeki günlerde hayata geçiriyoruz. İstanbul’da Dolmabahçe’de 110 bilim insanımız ve uzmanımızla yaptığımız toplantıda bu hususları enine boyuna değerlendirdik.
Tüm ilim adamlarıyla bunu değerlendirdik. Yaptığımız görüşmeleri hepsini kayda aldık. Bu vesile ile Türkiye Ulusal Risk Kalkanı Modeli toplantısına katkı veren tüm bilim insanlarımıza ve uzmanlarımıza şahsım ve milletim adına teşekkür ediyorum. Dolmabahçe’deki Türkiye Ulusal Risk Kalkanı Modeli toplantısında her tespiti ve teklifi dikkatle ele alarak çalışmalarımızı devam edeceğiz. Afet idarenin kurumsal yapısının güçlendirilmesine kadar şimdiden hazırlıklara başladık.
Sadece kentlerimizi değil toplumumuzu da dirençli hale getirmek istiyoruz. Ülkemizde topyekün anlayış birliği, denetleme kararlılığı sağlamamızla mümkündür. Yeni periyotta bunu kesinlikle başaracağız.
Deprem bölgelerimizin yine inşa ve ihyasını planlarken maddi telafi ile birlikte ruhlarımızda açılan yaralarımızın telafisini, manevi gücümüzü tamir etmeye kıymet veriyoruz.
Şimdi elhamdülillah kişi başına ulusal gelirde 10 bin doları aştık. Nereden nereye? Bu istikrar ve inançla oldu. Bu kâfi mi hayır? Bu da yetmez. Bizim bunu 15-20 buralara çıkarmamız gerekiyor.
Bunu istikrar ve itimat ikliminden aldığımız güçle yapacağız. 20 yılda asırlık eksiklerini tamamladığımız sağlam altyapı, bölgesel ve global seviyede pek çok avantaja sahibiz.
Böyle bir Türkiye sarsıntının yol açtığı kahırları kısa müddette aşmakla kalmayacaktır. Daha büyük bir atılımın vesilesi haline getirebiliriz. Kentlerimizi yine kurarken yalnızca beton ve demir yığınlarından oluşan binalar yapmayacak, maziden atiye köprülerle onlara ruh verecek, mana katacak kimlikler de kazandıracağız.
Bazı hastanelerimizde sismik izolatörler var. Bunu kamu binalarımızda bilhassa hastanelerimizde, okullarımızda yaygınlaştırmamız lazım. Bizlere bu toprakları vatan olarak bırakan ecdadın, deprem yıkıntıları altında hayatını kaybeden insanlarımızın emanetine lakin bu formda sahip çıkacağımıza inanıyorum.
Küllerinden ayağa kalkan bir milletiz. Son 70 yılda siyasi, ekonomik, toplumsal kaidelerin getirdiği bir fetret periyodu yaşadık. Orta periyot artık geride kaldı. Sarsıntıda yıkılanla birlikte tüm kentlerimizi maddi öge ve altyapısıyla değil medeniyet ve kültür bedelleriyle bir bütün olarak ayağa kaldırmak boynumuzun borcudur.
İşte Hatay, Antakya. Orası büsbütün kültürler coğrafyası. Müslüman, Musevi, Hristiyan var. Hepsi bir ortada. İbadethaneleri bir ortada. Bu zenginliği yeni yerleşim yerlerimizde de yaşatacağız.
İnsanımızın kimliğini biçimlendiren hiçbir maddi ve manevi kültür varlığımızı ihmal etmeyeceğiz. Yeni yerleşim yerlerini kültür merkezi, müze, camileriyle tüm donanımlarıyla medeniyet tasarruvumuzu hayatın her alanında kuracağız.
Fay çizgilerine, dere yataklarına, heyelan bölgelerine bina yapıldığı devir artık bitmiştir. Bu sorumluluğu yerine getirmeyen kurumlardan hesap soracağız.
Türkiye’nin ‘asrın felaketi’ olarak tanımlanan bu afetin yaralarını sarması için güçlü bir idareye ve siyasi iradeye muhtaçlığı vardır. Dünyada eşi gibisi görülmemiş bir felaketin üstesinden gelmek, devletimizle birlikte vatandaşımızın bekasını garanti altına almak, kentlerimizi ve toplumumuzu afetlere karşı dirençli hale getirmek siyasi istikrarla mümkündür.
Tek gündemimiz zelzeledir, deprem yaralalarını sarmaktır. Seçim süreci beraberinde getirdiği yıpratıcı siyasi tansiyonlar ve gündemi kilitlemesi sebebiyle ister istemez bu eforları gölgeleme riski taşıyor.
Bunun için de gündem sapmasına yol açacak seçim sürecinin bir an evvel geride bırakılması, ülkenin seçim tansiyonu ve tartışmalarından süratle çıkması koşuldur. Seçimlerin 14 Mayıs tarihinde yapılmasının bize bu imkanı vereceğine inanıyoruz. Bizim seçim sürecindeki gündemimiz yeniden deprem olacaktır. Maddi ve manevi kayıpların telafisi olacaktır.
Siyasi çekişme, polemiklerle, kavgalarla örülü seçim kampanyası yapmayı içimize sindiremeyiz. Zelzelenin birinci gününden itibaren asla siyasi tartışmaya girmedik. Söylenenleri not etmekle belirtmekle yetindik. Palavra ve iftiralarla çalışmaları tehlikeye atanlarla, rahat koltuklarında ahkam kesenleri, insanımız can kederinde iken mal bölüşümü sıkıntısına düşenleri, velhasıl gördüğümüz duyduğumuz her şeyi not ettik.
Depremzedelerin yaralarını sarıp, yüzlerini güldürene kadar bu notları tutmayı sürdüreceğiz. Olağan günlere dönünce herkese hak ettiği karşılığı verecek, hak ettiği muameleye tabi tutacağız. Diğer bir gündemle, öbür bir tartışmayla meşgul olmayacağız. Türkiye’nin böyle bir vakit kaybına, enerji israfına tahammülü yoktur.
Türkiye için hemen şimdi diyoruz. Kahramanmaraş, Hatay, Adıyaman, Malatya, Gaziantep, Osmaniye, Kilis için hemen şimdi diyoruz. Adana için, Şanlıurfa için hemen şimdi diyoruz. Diyarbakır, Elazığ için hemen şimdi diyoruz.
İnşallah 10 Mart cuma günü anayasanın bize verdiği yetkiye dayanarak alacağımız seçim kararının ertesi gün Resmi Gazete’de yayınlanmasıyla süreci başlatıyoruz. 11 Mart itibariyle seçim takvimi ile konular YSK’nın yetki alanına girmektedir.
Bu süreçte öteki ile taşınan, yurt ve misafirhanede konaklayan, çocuğun kaydını öteki ile alan, sıhhat nedeni ile öteki ile giden, seçmen kütüğünü yaşadığı yere nakleden hangi sebeple olursa olsun 6 Şubat felaketinden sonra ikametgahını, seçmen kaydını değiştiren depremzedelerimziin kendilerine sağlayan hak ve imkanlarından yoksun kalmamalarını sağlayacak Cumhurbaşkanlığı Kararnamesini yayınlıyoruz.
Milletimizin ve tüm İslam aleminin bu gece idrak edeceğimiz Ramazan-ı Şerif’in müjdecisi Leyle-i Berat’ını tebrik ediyorum. Mubarek gecenin ülkemize, milletimize tüm insanlığa hayırlar getirmesini Rabbimden niyaz ediyorum. Hepinizi sevgi ve hürmetle selamlıyorum, kalın sağlıcakla.”
Hibya Haber Ajansı