Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Psikiyatri Uzmanı Dr. Emine Yağmur Zorbozan, şizofreni hastalığı ve toplumdaki damgalama ile ilgili değerlendirmelerde bulundu, tavsiyelerini paylaştı.
Damgalamanın altında dehşet ve belirsizlik yatıyor
Damgalamanın kimi toplumlarda ruhsal hastalık üzere belli insan özellikleriyle bağlı, olumsuz basmakalıp fikirlerin tetiklediği, toplumsal statü kaybı ve ayırım olarak tanımlandığını belirten Psikiyatri Uzmanı Dr. Emine Yağmur Zorbozan kelamlarına şöyle devam etti:
“İnsanoğlunun yüzyıllar boyunca gereğince tanımadığı ya da bilgi sahibi olmadığı olgu ya da bireyler karşısında huzursuz olduğunu, ürktüğünü ve kelam konusu olgu yahut bireye olumsuzluk atfederek onu dışlama, damgalama ve ayırt etme eğilimi gösterdiğini söyleyebiliriz. Maalesef ruhsal hastalıklar da tıbbi durumlar içerisinde bu damgalamadan en çok nasibini alan hastalık kümesidir. Damgalama davranışının kökenine bakacak olursak altında endişe ve bilgisizliğin yatmakta olduğunu görebiliriz. Ruhsal bozukluğu olan hastalara karşı hissedilen kaygı, bilinen yanlışlar ve hastalığın geçmeyeceğine dair yanlış inanışlar damgalamaya sebep oluyor.”
Sanrılar içe kapanmaya yol açabiliyor
Şizofreninin psikotik belirtilerle yani gerçeği değerlendirmenin bozulması ile seyreden bir hastalık olduğuna dikkat çeken Psikiyatri Uzmanı Dr. Emine Yağmur Zorbozan, “Sanrılar, duyulduğu sanılan sesler hastayı korkutabilir, içe kapanmasına ya da uygunsuz davranışlar sergilemesine neden olabilir. Bu belirtiler, toplumda yer etmiş damgalamalar ile birleşince hasta daha da izole oluyor. Tüm bunların sonucunda kişi toplum içine çıkmak istemeyebilir, arkadaş edinmekte ve eş bulmakta zorluk çekebilir. Yalnızca temel muhtaçlıkları için toplumsal irtibat kurmak durumunda kalabilir. Alternatif durumlarda ise onlara acınır korunur yahut bir çocuk imiş üzere davranılır. İki tavır da bireyi yalnızlığa iter. Kişi hastalığını gizlemek için tabibe başvurmaktan kaçınabilir” dedi.
Şizofreni bir halk sıhhati sorunudur
Yalnızlaşan ve fonksiyon kaybıyla karşılaşan bireyin ailesi ve arkadaşları da bu durumdan etkileneceği için dolaylı olarak toplumun da fonksiyon kaybına uğrayacağını söz eden Dr. Emine Yağmur Zorbozan, “Bu sebeple şizofreniyi bir halk sıhhati sorunu olarak kabul edebiliriz. Damgalama da en az hastalığın kendisi kadar tehlikeli olabilir. Bu nedenle şizofreni hastalarında tedavinin aksamaması epey değerlidir. Damgalama ile çaba toplumsal olarak yapılmalı zira damgalama aslında toplumsal bir hastalıktır” diye konuştu.
Damgalamanın ilacı bilgilendirmektir
Şizofreniye karşı gösterilen olumsuz tavır ve beklentileri aşmak için bu hususta yüzyıllardan beri süregelen yanlış inançların gerçeklerle değiştirmesi gerektiğini vurgulayan Dr. Emine Yağmur Zorbozan, “Damgalama yalnızca hasta bireyi tanımayan başkaları tarafından yapılmaz, hastanın tanıdıkları ailesi hatta kendisi bile damgalama yapabilir. Birçok vakit aile yahut bakım verenler de toplumsal etraftan kaynaklanan damgalamayla karşı karşıya kalıyorlar. Damgalamanın ilacı bilgilendirmektir. Bilgilendirme de öncelikli olarak ruh sıhhati çalışanları hastaların aile yakınlarına yapmalı. Ruh sıhhati çalışanlarının hastayı ve yakınlarını bilgilendirmesi ile başlayan süreç tüm topluma yayılmalı” biçiminde konuştu.
Tedaviye ulaşamadıkça riskler artıyor
Psikiyatri Uzmanı Dr. Emine Yağmur Zorbozan, şizofreni hakkında bilinen kimi basmakalıp niyetlere şöyle değindi:
“Şizofreni hastaları ‘tehlikelidir’ ve ‘ne yapacakları muhakkak olmaz’ üzere fikirler var. Lakin bunun hakikat olmadığını kesin bir biçimde tabir edebiliriz. Şizofreni nörobiyolojik nedenlerden kaynaklı bir hastalık olduğu için ilaçla tedavisi de mümkün. İlaçlarını tertipli kullanan, tedaviye ulaşabilen hastalarda bu türlü bir tehlike kelam konusu değildir. Ayrıyeten bizler şunu biliyoruz ki, toplumdaki hataların çok büyük bir oranı akıl zayıflığı bulunmayan bireyler tarafından işleniyor. Tüm şizofreni hastalarının üretkenliğinin zayıf olduğu, daima yardıma ve bakıma gereksinim duydukları da yeniden yanılgılı bir ön yargıdır. Tedaviye ulaşamadıkça bu riskler artıyor evet fakat unutmayalım ki tedaviye ulaşımdaki en büyük mahzurlardan biri de damgalamadır.”
Hibya Haber Ajansı