Deprem sonrasındaki 3 ile 30 gün ortasında değişen müddette bireyde akut gerilim tepkileri görülebileceğini söz eden uzmanlar, asabiyet, insan ve cisimlere karşı sözel yahut fizikî öfke patlamaları, uyku bozukluğu, konsantrasyon eksikliği, çok tetikte olma ve çok irkilme tepkileri biçiminde çok ihtarım belirtilerinin ortaya çıkabileceği ikazında bulunuyor. Afet sonrasını takip eden üç hafta içinde yardımların suratı ve depremzedelere gösterilen ilginin azalmaya başlayabileceğini, toplumun ve mağdurların başta besledikleri olumlu niyetlerin azalabileceğini lisana getiren uzmanlar, bu süreçte gereksinimlerin karşılanmasının ehemmiyetinin altını çiziyor. Uzmanlara nazaran, aksi halde salgın hastalık ve karaborsa üzere sorunların ortaya çıkmasıyla yeni travmalar yaşanabilir.
Afetlerde pek çok kayıp ortaya çıkabilir
Afetlerde değişik cins kayıpların ortaya çıkabileceğini söz eden Dr. Mert Akcanbaş, bunların kıymet sırasına nazaran maddi kayıplar, duygusal kayıplar, organ kayıpları ve kalıcı iz taşıyanlar, manevi, inançsal ve ahlaki kayıplar olarak sıralanabileceğini söyledi.
Bunlardan en az etkileyenin maddi kayıplar olurken insanlarda en büyük hasarı manevi, inançsal ve ahlaki kayıpların oluşturduğunu kaydeden Dr. Mert Akcanbaş, “Mağdurun neler hissettiği hakkında öngörüde bulunulmamalıdır. Her mağdurun ruhsal olarak hastalanacağı düşünülmemeli, gösterdiği tepkilere patolojik olarak yaklaşılmamalıdır. Mağdurlara öğretmen üzere davranılmamalı, onların kusurları ve yanlışları ortaya koyulmaya çalışılmamalıdır. Olayın tüm ayrıntılarını çabucak öğrenmek için mağdur zorlanmamalıdır. Bilinmeyen bahislerde mağdurun sorularına spekülatif karşılık verilmemesi gerekir.” dedi.
9 değerli işaret akut gerilim bozukluğu belirtisi olabilir
Deprem sonrasındaki 3 ile 30 gün ortasında değişen müddette bireyde akut gerilim tepkileri görülebileceğini tabir eden Dr. Mert Akcanbaş, bu süreçte görülebilecek birtakım belirtilerin bireyde akut gerilim bozukluğu olduğunun göstergesi olabileceğini söyledi. Dr. Mert Akcanbaş, bu belirtileri şöyle sıraladı:
Travmatik olayın gerilim yaratan kısmını daima ve istem dışı hatırlamak. Travmatik olay yahut olay anında yaşanan hislerin tekrar yaşandığı hayaller. Mağdurun travmatik olay yine oluyormuşçasına davranması ve hissetmesi olarak tanımlanan tepkiler (flashback). Travmatik olayı sembolize eden yahut bir kısmını hatırlatan iç ve dış tetikleyiciler karşısında ruhsal gerilim hissetmek yahut fizyolojik reaksiyon vermek. Olumlu his yaşayamama hali. Kişinin kendisi yahut etrafının gerçeği hakkında farklı algılar (Kendisini oburlarının gözünden görmek, bulanık manzara, vaktin yavaşlaması hissi). Travmatik olayın değerli bir kısmını hatırlayamamak. Travma hakkında olan yahut onunla kontaklı anı, his ve niyetlerden kaçınmak. Travma hakkında olan yahut onunla irtibatlı olarak gerilim yaratan anı, fikir yahut hisleri tetikleyen dış faktörlerden kaçınma.
Öfke patlamaları ve uyku bozukluğuna dikkat!
Dr. Mert Akcanbaş, çok ikazım belirtilerinin de “Asabiyet, (provokasyon yokluğunda) insan ve cisimlere karşı sözel yahut fizikî öfke patlamaları, uyku bozukluğu, konsantrasyon eksikliği, çok tetikte olma ve çok irkilme tepkileri olduğunu söyledi.
Öncelikli gereksinimler çabucak karşılanmalı
Depremden çabucak sonra ortaya çıkan gereksinimlere da değinen Akcanbaş, “Bu öncelikli muhtaçlıklar, fizikî güvenliğin sağlanması, barınma, besin, ısınma ve paklık gereksinimleri, gereken bireylere gözlük, baston, tekerlekli iskemle, sistemli kullanılması gereken ilaçlar ve yahut diyaliz üzere tıbbi takviyeler, çocuklar için oynayacakları inançlı bir alan ve yakınlarıyla farklı düşmüş şahısların bir an evvel birbirlerine kavuşturulmalarının sağlanmasıdır.” dedi.�
İlginin azalmaya başlaması ihtimaline karşı tedbirler alınmalı
Depremleri takip eden üç hafta içinde yardımların suratı ve depremzedelere gösterilen ilginin azalmaya başlayabileceğini, toplumun ve mağdurların başta besledikleri olumlu kanıların azalabileceğini lisana getiren Dr. Mert Akcanbaş, “Barınma ve geçinme sıkıntıları artar. Bu ‘hayal kırıklığı’ evresinde şahısların en kısa müddette emniyetli barınma imkanlarına kavuşturulmaları, besin, ısınma ve hijyen gereksinimlerinin giderilmeleri gerekir. Aksi halde salgın hastalık ve karaborsa üzere sorunlar ortaya çıkarak yeni travmalar yaşanabilecektir.” ikazında bulundu.
Hibya Haber Ajansı