Memorial Ataşehir Hastanesi Psikoloji Bölümü’nden Uz. Psi. Hande Taştekin, deprem sonrası depresyon ve anksiyete bozukluğu hakkında bilgi verdi.�
İnsanın en büyük kaygılarından biri olan bilinmemezlik üzerine kodlu olduğunu söyleyen Uz. Psi. Hande Taştekin, henüz yaşanmamış ama yaşanma ihtimalinin olması üzerine kurulan niyetler beşerde büyük korkulara, dehşetlere ve telaşlara neden olduğunu belirtti. Uz. Psi. Hande Taştekin, doğal afetlerin kişilerin bildiği, yaşanması ihtimaline karşı tedbir planlarının düşünüldüğü ama yaşandığında ne yapılacağının bilinemediği endişe bütünü olduğunu belirtti.�
“Deprem sonrası; panik, stres bozukluğu, anksiyete gelişebilir”
Türkiye’nin travması olan sarsıntının ise; yaşandığı vakit olumsuz tesirlere neden olduğunu tabir eden Uz. Psi. Hande Taştekin, “Bunların başında ruhsal olarak yaşanılan etkenler gelmektedir. Bireyler bir tehlikenin ya da tehlike mümkünlüğünün yarattığı çok panik, ıstırap, kaygı halinde olabilir. Bunların yanında; ne yaptığını bilememe, hislerini adlandıramama, algı durumunun ortadan kalkması üzere belirtiler gösterebilir. Bu belirtiler bireylerde depresif his durumlarına, anksiyeteye, panik belirtilere, travma sonrası gerilim bozukluklarına neden olabilir. Deprem sırasında ortaya çıkan yansıların bütünü olağandışı bir duruma karşı verilen olağan reaksiyonlardır. Bu reaksiyonlara süratli müdahaleler yapmak her vakit işe yaramayabilir. Şokuyla, inkarıyla, yasıyla, öfkesiyle, acısıyla, kederiyle birinci evre yaşanmalıdır. Lakin vakit geçtikten sonra hala belirtiler devam ediyor ve bilhassa günlük ömür işlevselliğimizi bozuyorsa o vakit ruhsal yardıma muhtaçlık var demektir.” dedi.
Deprem sonrası her yaş grubuna farklı yaklaşılması gerektiğini belirten Uz. Psi. Hande Taştekin, “Korku ve kaygıları ele alış halimiz herkese nazaran farklılık gösterir. Bu türlü durumlara maruz kalmış bireylere karşı sabırlı ve anlayışlı olmalıyız. Bilhassa yaşlılara ve çocuklara kaşı, zelzelesi anlatmak bilhassa çocuklara anlatmak daha zordur ve yaş kümelerine nazaran nasıl anlatacağımız farklılık gösterir. Eğer çocuk zelzelesi biliyorsa yahut yaşadıysa anlatılmalıdır. Küçük yaş kümeleri oyun yoluyla kendini tabir ettikleri için o yaş kümeleri ile oyun kurarak, oyun oynayarak hislerinin anlatılması sağlanabilir ve deprem genel çizgileriyle tabir edilebilir. Yaşlılarımız için ise deprem; kaygı, dert ve depresif hisleri daha ağır hale getirebilir. Yaşlılarımız için duygusal takviye ve teminat sağlamak onları rahatlatacaktır. Yalnız olmadıklarını hissetmek ve onların tasalarını, telaşlarını dinlemek ve cesaretlendirmek çok değerlidir.” şeklinde konuştu.
“Deprem sonrası günlük rutinlere başlanılması gerekiyor”
Deprem yaşandıktan sonra mümkün olduğunca günlük rutinlerin başlatılması ve sürdürülmesinin önemli olduğunu söyleyen Uz. Psi. Hande Taştekin, Kişilerin hayatında depremi konuşacağı, duygularını paylaşacağı bir alanın olması aynı zamanda yardımlarını yaptığı, sevdiği şeyleri devam ettirdiği, yaşamını devam ettirdiği alanı da oluşturması gerekmektedir.” diye konuştu.
Uz. Psi. Hande Taştekin, deprem sonrası yetişkinlerin yaşadığı ruhsal sıkıntılar şu biçimde sıraladı:
“Uyku meseleleri, gelecekle ilgili dehşet ve tasa, sonluluk ve öfke, yeme alışkanlıklarında değişiklik, ağlama krizleri, inançsızlık ve şok, züntü, depresyon, hiper aktivite, sonluluk yahut öfke, sarsıntıyla ilgili kabuslar ve tekrarlayan fikirler, hiçbir duyguya sahip olmamak, güç eksikliği yahut her vakit bitkin hissetme, iştahsızlık ya da tam karşıtı daima yemek yeme isteği, karar vermede yahut konsantre olmada zorluk, toplumsal izolasyon, azaltılmış yahut kısıtlanmış faaliyetler, kimsenin seninle birebir reaksiyonları vermediğini düşünmek, baş ağrısı, mide ağrısı yahut öbür beden ağrıları, alkol ve uyuşturucu kullanımının artması.”
Yaşanan psikolojik sorunlarla başa çıkabilmek için Uz. Psi. Hande Taştekin şu önerilerde bulundu:�
“Yaşanılan deprem ya da doğal afetle ilgili diğerleriyle konuşarak diğerlerinin da hislerinizi paylaştığını fark edebilirsiniz.
Arkadaşlarınız ve ailenizle vakit geçirmek yaşanılan sıkıntı vakitte size yardımcı olabilir.
Düzenli beslenmek, sıvı tüketimi ve antrenman gerilimin olumsuz tesirlerini azaltabilir.�
Depremle ilgili haberleri tekrar tekrar izlemek yahut okumak yaşanılan depresyon ve anksiyete bozukluğunu artırabilir. Bununla bir arada yeni gelişmelerden de haberdar olun. Spekülasyon ve söylentilerden kaçınmak için muteber bilgi kaynakları kullanın.
Depremden etkilenen öteki insanlara yardımcı olun. Başka insanlara yardım etmek, ‘kontrolünüzün dışında’ hissettiren bir durumda size bir maksat duygusu verebilir.
Uyuşturucu ve alkol süreksiz olarak gerilimi ortadan kaldırıyor üzere görünebilir, lakin uzun vadede ekseriyetle zati hissettiğiniz gerilimi artıran ek sıkıntılar yaratırlar. Bu nedenle uyuşturucu ve alkolden uzak durun.�
Yaşadığınız depresyon ya da anksiyete vakit geçmesine karşın düzelmiyorsa profesyonel manada ruhsal dayanak alın.”�
Hibya Haber Ajansı