İzmir ve Ege Bölgesi’nde bir iş örgütü tarafından kurularak “İlk Fikir Kuruluşu” unvanını alan, faaliyetlerine 19 Mayıs 2019’da Ulusal Mücadele’nin başlangıcının 100. yılına ithaf ederek başlayan EGİAD Think Tank, Cumhuriyetimizin 100. yılında yayınlanan İzmir Girişimcilik Araştırma Raporu ile değerli bir gündem oluşturdu. Birinci raporunu “EGİAD Çin Raporu – Nesil, Yol ve Saat Kulesi” başlığı ile kamuoyu ile paylaşan EGİAD, ikinci raporunu da “İzmir Girişimcilik Araştırma Raporu” başlığıyla yayınlandı.
Raporun kamuoyuyla paylaşımı için EGİAD Dernek Merkezinde gerçekleşen toplantıya, EGİAD Lideri Alp Avni Yelkenbiçer konut sahipliği yaparken, raporun sunumunu Türkiye Raporu Yöneticisi Can Selçuki gerçekleştirdi.
30 teşebbüse yaklaşık 3.5 milyon dolar yatırım
Toplantının açılış konuşmasını gerçekleştiren EGİAD Lideri Alp Avni Yelkenbiçer, girişimcilik konusunun dünyadaki gelişmeler ile paralel olarak ülkemizde de 2010 yılından bu yana gündeme geldiğini hatırlatarak, “Gerek kamunun gerek özel bölümün gerekse sivil toplum örgütlerinin ilgisi girişimcilik alanına kaymıştır. EGİAD da o periyotlarda buna kayıtsız kalmamış, yaklaşık 13 yıldır girişimcilik üzerine çalışmalar gerçekleştirerek, bölgesinde öncü bir noktaya gelmiş ve adeta bir referans noktası olmuştur. EGİAD Melekleri inisiyatifiyle de bölgedeki tek melek yatırım ağı olarak, girişimciliğin baştan uca her noktada gelişmesi için çalışmalar gerçekleştirmiştir. Aktüel sayıları vermek gerekirse bugüne kadar da 30 teşebbüse yaklaşık 3.5 milyon dolar da yatırım yapmıştır” dedi.
Girişimcilikte Türkiye kentleri ortasında ne noktadayız?
EGİAD Melekleri Yatırım Ağı, İzQ Girişimcilik Merkezi, İzQ İnovasyon Merkezi ile İzmir’de girişimciliğin odak noktasında yer aldıklarını hatırlatan Yelkenbiçer, “İzQ Girişimcilik Merkezi, fikir basamağından küreselleşme evresine kadar tüm süreçlerde girişimcilere dayanak veren bir ortam sunan ve girişimcileri tüm ekosistem aktörleri ve kurumlar ile bir ortaya getiren bir merkezdir. İzQ İnovasyon Merkezi ise; inovasyon kapasitesi yüksek, büyük ve orta ölçekli firmaların konumlandığı, bu firmaların yolun başındaki teşebbüsçüler ile etkileşiminin en üst seviyede tutulduğu bir merkez olarak konumlandırıldı. İzQ’daki bu ortak vizyon da bizleri İzmir Girişimcilik Araştırma Raporu’na getirdi. Öncelikle mevcudu bilelim, girişimcilik kentleri ortasında Türkiye’de neredeyiz, Dünya’da neredeyiz tespitini yapalım ve kentin tüm bileşenleriyle ortak vizyon doğrultusunda, siyaset teklifleri çerçevesinde çalışmaya devam edelim” diye konuştu.
Girişimciliği dernek olarak çok önemsediklerine dikkat çeken Yelkenbiçer, “Girişimciler tarafından yeni işler kurulması ülkemizi inançlı ve refah bir geleceğe taşıyacak en değerli ögelerden biri. Ancak Türk toplumunun teşebbüsçü olarak yetişebileceği, 21. Yüzyıl yetkinlikleriyle dolu bir eğitim alması, araştırma, geliştirme ve hayat uzunluğu öğrenme imkanları bulabilmesi, teşebbüsçü bakış açısının ve girişimcilik davranışlarının özendirildiği bir ülke olmamız da bizi daha da inançlı ve daha da refah bir geleceğe taşıyacaktır. Cumhuriyetimizin İkinci Yüzyıl’ına girerken de hukukun üstünlüğünün tesis edildiği bir ortamda girişimcilerimiz ile ülkemiz yenilikçi teknolojilere imza atacak, yeşil dönüşümü tamamlayacak, dijital dönüşümde ve bilimsel gelişmede öncü olacak, beyin göçünün önüne geçecek, refahı daha adil dağıtacak, toplumdaki tüm eşitsizlikleri ortadan kaldıracak. Biz buna yürekten inanıyoruz. Dilerim ki, İzmir Girişimcilik Araştırma Raporumuz bölgemize ve kentimize yararı olacak adımların atılmasına, hayalimiz ve amacımız olan İzmir’in dünyanın önde gelen girişimcilik merkezlerinden birisi haline gelmesine vesile olur” dedi.
Türkiye Raporu Yöneticisi Can Selçuki ise İzmir’de herkesin tıpkı gayeye yürüdüğünü belirterek, “Kamu ya da STK birebir gayeye yürümekte. İzmir ortak gayeye yürümekte her vakit. İzmir’in bütün teknoloji startupları biraraya getirecek bir üst yapı oluşturması gerek. Düzgün örnekleri ön plana çıkarıp İzmir’in elçileri üzere çalışması lazım” dedi.
İzmir’in yeni bir merkez olacağına inancının olduğunu vurgulayan Selçuki, “Dijitalleşme başlığında ise, ‘önümüzdeki altı ayda hizmet yahut eserlerimi satmak için dijital teknolojileri daha fazla kullanacağım’ sözüne iştirak oranları incelendiğinde yüzde 48’in olumlu beyanda bulunduğu gözleniyor. Teknolojik start-up girişimcileri ile yapılan görüşmelerde ise, pandeminin olumlu taraflarına daha sık değinilmesi dikkat çekti. Teşebbüslerini pandemi periyodunda başlatanlar dahil olmak üzere, iştirakçilerin neredeyse tamamı çevrimiçi iş görüşmeleri, toplantılar ve eğitimlerin yararından bahsetti. Bununla birlikte, teşebbüsünün büyüme göstermemesini pandemi periyoduna bağlayanlar da oldu” değerlendirmelerinde bulundu.
Rapora ait detaylar
İzmir’deki girişimcilik ekosistemini tahlil ederek kentin ülke geneliyle karşılaştırmasını sunmayı amaçlayan rapor ile Dünya çapında uygulanan Küresel Entrepreneurship Monitor (GEM) raporunun metodolojisi İzmir’e uygulanarak hem İzmir’in girişimcilik ekosisteminin araştırılması hem de yıllara yayılan ölçümlerle bu alanda Türkiye’ye örnek bir çalışma yapılması hedeflendi. GEM’de mevcut olmayan bir kısmın de eklendiği raporda, İzmir’deki teknolojik startup girişimcileriyle birebir yapılmış görüşmelerden beslenilerek İzmir startup ekosisteminin tahlili gerçekleştirilmiş oldu.
GEM araştırmasının temelinde birbirini tamamlayan iki anket vardır. Bunlardan birincisi ve en kapsamlısı, iş kuran bireylerin özelliklerinin, motivasyonlarının ve isteklerinin yanı sıra girişimciliğe yönelik toplumsal tavırların tahlilini sağlayan Yetişkin Nüfus Anketi’dir. İGM bu anketin kent bazında uygulanabilir kısımlarını alarak İzmir çapında 1012 katılımcılık bir örneklem ile tekrarlamıştır. GEM’de kategorize edilen ‘Başlangıç Kademesi Girişimciler’, ‘Yeni İşletme Sahipleri’ ve ‘Yerleşik İşletme Sahipleri’ kategorileri İGM’de de bulunup, ‘Girişim Yapmaya Niyetli Olanlar’ ve ‘Hiç Teşebbüste Bulunmamışlar’ biçiminde 2 analitik kategori daha hazırlanmıştır. Araştırmanın bu kısmında iştirakçilere yeni bir iş kurmaya yönelik yaklaşımları, geçmiş tecrübelerine dair değerlendirmeleri, iş kurma motivasyonları, finansman kaynakları, geleceğe bakış, dijitalleşme ve sürdürülebilirlik bahisleri üzerine sorular yöneltilmiştir. Anket sonuçları toplam örneklemin yanı sıra girişimcilik alt kırılımları da incelenerek raporlanmıştır. GEM’de olduğu üzere İzmir Girişimcilik Araştırması tahlilinin büyük bir kısmı da Başlangıç Kademesi Teşebbüsçüler ve Yeni İşletme Sahipleri’nin toplamına tekabül eden Toplam Erken Basamak Girişimcilik Faaliyeti’nin Yerleşik İşletme Sahipleri kümesiyle karşılaştırması üzerinden yapılmıştır.
İzmir Girişimcilik Araştırması’nın ikinci kısmı GEM’in Ulusal Uzman Anketi’ne emsal bir uzman anketine dayanmaktadır. Ulusal Uzman Anketi’nde en az 36 GEM onaylı ulusal uzman, bir iktisattaki dikkatlice tanımlanmış girişimcilik ortamı şartları hakkında çevrimiçi bir anketi tamamlamışlardır. Bu anket, finansmana erişim, toplumsal ve kültürel normlar üzere Girişimcilik Çerçevesi Koşulları’nı belirlemek için kullanılır. İzmir Girişimcilik Araştırması, 18 uzmanla yaptığı anket sayesinde İzmir için ulusal sayılarla da karşılaştırılmış Girişimcilik Çerçevesi Koşulları’nı belirlemiştir. Yetişkin Nüfus Anketi’nin sağladığı mikro düzey çıktıların yanında Ulusal Uzman Anketi girişimcilik hakkında makro düzeydeki siyasetler, finansman yapısı ve altyapı üzere alanlar hakkında bir perspektif sunmaktadır.
Rapor sonucuna nazaran, 1012 iştirakçiyle görüşülmüş olup yüzde 49 erkek, yüzde 51kadın iştirakçiyle biraraya gelinmiştir. İştirakçilerin yüzde 36’sı yüksek okul ve üzeridir. İştirakçilerin yüzde 38’i bir iş kurmayı düşünmemektedir. Yüzde 30’u ise gelecek 3 yılda bir iş kurma beklentisi içindeler. Yüzde 12’si bir işi devretmiş ya da kapatmış bulunmaktalar. Her 10 iştirakçiden 8’i yeni bir iş kurmanın bir yıl öncesine kıyasla daha sıkıntı olduğunu düşünüyor. İzmir’de iş kurmanın kolay olduğunu düşünenler örneklemin yüzde 26’sını oluşturuyor. Yüzde 69’u ise İzmir’de iş kurmanın kolay olduğuna katılmıyor. Yeni bir iş kurmanın bir yıl öncesine kıyasla daha sıkıntı olduğunu düşünenler yüzde 79 olarak görünmekte. Finansman kaynakları ve finansmana erişim başlığında iştirakçilerin yüzde 47’si teşebbüsünü kurmak için öz kaynaklarını kullandığını tabir etmiştir. Devlet fonları, yatırım fonları, melek yatırımcılar üzere kaynaklardan yararlanma oranı ise epeyce düşük görünmekte. İştirakçilerin yüzde 59 oranındaki çoğunluğu yeni bir işletme kurarken finansman kaynaklarına erişim kolaylığını çok zor/zor olarak kıymetlendirmekte.
Geleceğe Bakış başlığında ise, “Önümüzdeki üç ay içerisinde İzmir’de iş kurmak için yeterli fırsatlar olacak” sorusuna yüzde 56 ile “Katılmıyorum” karşılığı alınmıştır. Gelecek beş yılda finansmana erişimin kolaylığı hakkında beklentiniz nedir? sorusuna ise yüzde 36 ile “Daha sıkıntı olacak” yanıtı verilmiştir. Teknolojik start-up girişimcileri, İzmir’deki ekosistemi birden fazla vakit tümüyle kâfi değerlendirmezken, bilhassa ekosistemi uzun müddettir tanıyan ve İzmir’de girişimcilik faaliyetlerini sürdürenler, İzmir’in vakit içerisindeki gelişimine vurgu yapmaktadır. Kimi iştirakçiler İzmir’in yeni bir teşebbüsçü merkezi olma yolunda büyük bir potansiyel taşıdığına değinmişitir.
Dijitalleşme başlığında ise, “Önümüzdeki altı ayda hizmet yahut eserlerimi satmak için dijital teknolojileri daha fazla kullanacağım” sözüne iştirak oranları incelendiğinde yüzde 48’in olumlu beyanda bulunduğu gözlenmektedir. Teknolojik start-up girişimcilerinde ise daha yüksek nitelikli dijital marifetler (big data, bulut teknolojileri, yapay zeka gibi) gerektiren teknolojilerden sıklıkla bahsetmiştir.
Neden iş kurulduğuna yönelik alt başlıkta ise, İş imkanları az olduğundan geçim sağlamak isteyenler yüzde 47’yi oluşturmakta. Yüksek gelir elde etmek isteyenler ise yüzde 32.
Kurduğumuz işlere ne oluyor? Sorusuna ise “Geçmişte kurup kapattığım, sattığım yahut devrettiğim işletme(ler) var” karşılığı yüzde 39 oranında gelmiş bulunmakta. İşletmesini kapattığını/sattığını/devrettiğini beyan eden iştirakçilere bu kararları altında yatan öncelikli sebep sorulduğunda da yüzde 30’luk bir oranla “İşletmem beklediğim ölçüde büyümedi” cevabının öne çıktığı gözlenmektedir. İflas ise iştirakçilerin yüzde 26’sı tarafından öncelikli neden olarak söz edilmektedir. Saydıklarımdan hangisi işinizi kapatmanızın/satmanızın/devretmenizin nedenini en düzgün tanımlar? Sorusunda ise “Kararımda pandemi şartlarının tesiri oldu” diyenler yüzde 56’ı ile başı çekmektedir. Ankete katılan ve işini kapatan/devreden iştirakçilerin yarısından fazlası bu kararlarının pandemi şartları ile alakalı olduğunu söz etmektedir. Teknolojik start-up girişimcileri ile yapılan görüşmelerde ise, pandeminin olumlu taraflarına daha sık değinilmesi dikkat çekmektedir. Teşebbüslerini pandemi devrinde başlatanlar dahil olmak üzere, iştirakçilerin neredeyse tamamı çevrimiçi iş görüşmeleri, toplantılar ve eğitimlerin yararından bahsetmiştir. Bununla birlikte, teşebbüsünün büyüme göstermemesini pandemi devrine bağlayanlar da olmuştur.
Hibya Haber Ajansı