Dünya ilham verici başarı hikâyelerine sahip kadınlarla dolu…O kadınlardan biri Matematiğin Nobeli olarak anılan Fields ödülünü kazanan ilk kadın olarak tarihe geçen İranlı matematikçi Meryem Mirzakhani. Maryam, İran’da başladığı matematik kariyerini Harvard Üniversitesi’ne ve oradan Nobel Ödülü’ne kadar yükseltti. 40 yaşında meme kanseri nedeniyle hayatını kaybetti. Peki, Maryam Mirzakhani kimdir? Tüm detaylar haberimizde…
Mirzakhani, çalışmalarında özellikle hiperbolik geometri, ergodik teori, simplektik geometri ve Teichmüller teorisine odaklanıyordu.
Mariam’in doğum günü ‘Matematikte Dünya Kadınlar Günü’ olarak kutlanır..
Mariam 40 yıllık kısa hayatına insanlık tarihinin çözmeye çalıştığı problemleri çözmeyi başarmak gibi ilkler sığdırdı. Adı bir gezegene ve uzaya gönderilen bir uyduya verildi.
İnsanlık adına çok erken yitirilmiş bir değerdi Mariam…
Mariam, Birleşmiş Milletler tarafından Dünya’yı değiştiren 7 Bilim Kadını’ndan biri olarak görülüyor. 2014’te Fields Madalyasını aldığında İran Cumhurbaşkanı Ruhani, İslam Devrimi tarihinde bir ilk olarak başörtüsüz resmini paylaşıp tebrik etmişti.
1977 yılında başkent Tahran’da dünyaya geldi.
Tahran’da üstün yetenekli öğrencilere hizmet veren bir kurumda öğrenim gördü. 1994 ve 1995’te ülkesinin matematik olimpiyat takımında yer aldı ve altın madalya aldı. 1999’da Tahran’daki Şerif Teknoloji Üniversitesi’nden mezun oldu. Lisansüstü çalışma için ABD’ye gitti, 2004’te Harvard’dan doktorasını aldı. 2004-2008 yıllarında Clay Matematik Enstitüsü ve Princeton Üniversitesi’nde görev yaptı. 2008’de Stanford Üniversitesi’nde profesör oldu.
2014 yılında Güney Kore’nin başkenti Seul’daki Uluslararası Matematikçiler Kongresi tarafından verilen Fields Madalyası’na layık görüldü. Bu ödülü alan ilk kadın bilim insanı oldu. Başarısı İran cumhurbaşkanı Hasan Ruhani tarafından gayriresmî olarak kutlanmıştır.
Kuramsal bilgisayar bilimci olan Çek vatandaşı Jan Vondrák ile evlidir ve bir kızı vardır.
15 Temmuz 2017 tarihinde meme kanseri nedeni ile hayatını kaybetti.
Mirzakhani’nin çalışmaları özellikle “Riemann yüzeyi” olarak adlandırılan şekilleri temel alıyordu. Bu sarmal şekiller ancak karmaşık sayılarla analiz edilebiliyor. Aslında matematikçi, Riemann yüzeylerinin kendine özgü muhtemel geometrilerini haritalıyor ve böylelikle ortaya çıkan yeni alanları hesaplıyor.
Verdiği röportajlarda çocukluğundan bahseden Mirzakhani, aslında ilk hayalinin yazarlık olduğunu söylemişti. Ödüllü matematikçi, Guardian’daki röportajında bu tutkusunu şöyle anlatıyordu:
“Roman okumaktan çok keyif alıyordum. Aslında ne bulursam onu okuyordum. Lise sona kadar, matematikle ilgileneceğim hiç aklıma gelmemişti.”
Üç kardeşi olan Mirzahani’nin matematiğe ilgisi, abisinin kendisine 1’den 100’e kadar olan sayıların toplanması sorusuyla başlamış. Abisi, Mirzahani’ye bu sorunun nasıl çözüldüğünü Gauss adlı dergiden okumuş. Ve dergideki çözüm şekli, Mirzakhani’yi büyülemiş. Ödüllü matematikçi o anı şöyle özetliyordu: “O zaman ilk defa, kendim çözememiş olsam da, bir sorunun çözümüyle mutlu olmuştum.”
2014 Uluslararası Matematikçiler Kongresi Fields Madalyası
2014 Clay Araştırma Ödülü
2013 Amerikan Matematik Derneği Satter Ödülü
2009 Bluementhal Ödülü
1995 Matematik Olimpiyatları Altın Madalya Ödülü
1994 Matematik Olimpiyatları Altın Madalya Ödülü
“Matematiğin Nobeli” olarak adlandırılan Fields Matematik Ödülleri, her 4 yılda bir yıl Güney Kore’nin başkenti Seul’de düzenleniyor.
Fields ödülleri, 1936 yılında Kanadalı matematikçi John Fields tarafından başlatıldı ve 1950’den bu yana, 4 yılda bir veriliyor. Ödül, 40 yaşın altındaki matematikçileri “gelecek başarıları için cesaretlendirme”yi hedefliyor.