Depremin girdi temini ve teslimatında yol açtığı zorluklar nedeniyle tedarikçilerin teslimat müddetlerinde son 10 ayın en yüksek oranlı artışı kaydedildi. Deprem, kimi firmalarda operasyonları kesintiye uğratarak bölümde üretim hacmini de azalttı.
İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI raporuna nazaran şubatta birtakım firmaların üretime orta vermek zorunda kalması nedeniyle 10 bölümden dokuzunda üretim azaldı. Yalnızca ana metal sanayi büyüme kaydetti ve bu bölümde büyüme son iki yılın en yüksek suratına ulaştı. Yeniden deprem nedeniyle besin eserleri ve metalik olmayan mineral eserler hariç tüm kesimlerde tedarikçilerin teslimat mühletleri artış gösterdi.
Ekonomik büyümenin öncü göstergesi olan imalat sanayi performansında en süratli ve emniyetli referans kabul edilen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) anketinin Şubat 2023 devri sonuçları açıklandı. Eşik kıymet olan 50,0’nin üzerinde ölçülen tüm sayıların dalda güzelleşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına nazaran, manşet PMI şubat ayında bir evvelki aya nazaran değişmeyerek 50,1 seviyesinde gerçekleşti ve faaliyet şartlarının imalat kesimi genelinde yatay seyrettiğine işaret etti. Bununla birlikte, manşet endeksin eşik kıymet 50,0’nin üzerinde kalmasında tedarikçilerin teslimat sürelerindeki besbelli artış tesirli oldu.
Depremin girdi temini ve teslimatında yol açtığı zorluklar nedeniyle tedarikçilerin teslimat müddetlerinde son 10 ayın en yüksek oranlı artışı kaydedildi. Deprem, tedarik zincirleri üzerindeki tesirlerinin yanı sıra birtakım firmalarda operasyonları kesintiye uğratarak dalda üretim hacminin azalmasına da yol açtı. Yeniden de kelam konusu azalış ölçülü seviyede kaldı ve son bir yıllık devrin ikinci en düşük oranında gerçekleşti.
Yeni siparişlerdeki yavaşlama da zelzeleye bağlı olarak sürat kazandı. Bununla birlikte düşüş son 16 ayın ikinci en ölçülü düzeyinde kaydedildi. Şubatta hem toplam yeni siparişlerde hem de yeni ihracat siparişlerinde ivme kaybı gözlendi.
Üretim çizgilerindeki duraksama ve eser temininde yaşanan zorluklar, imalatçıların satın alma faaliyetlerini düşürmesine ve girdi stoklarının azalmasına neden oldu. Arz ve üretim ile ilgili sıkıntılar, birtakım firmaların sipariş ihtiyaçlarını karşılamak için mevcut stoklara yönelmesine yol açtı. Bunun sonucu olarak en son eser stokları Aralık 2021’den bu yana en yüksek oranda azaldı.
Ham unsur maliyetleri ve fiyat artışlarının yanı sıra döviz kuru gelişmeleri, girdi fiyatlarının şubat ayında da besbelli biçimde yükselmesine yol açtı. Girdi fiyatları enflasyonu ocak ayına nazaran çok az değişim gösterdi ve genel olarak seri ortalamasına yakın seviyede gerçekleşti. Buna bağlı olarak en son eser fiyatları da keskin biçimde arttı, lakin kelam konusu artış 2022 yılı genelinde kaydedilen ortalamanın altında kaldı.
İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI anket bilgileri hakkında değerlendirmede bulunan S&P Küresel Market Intelligence İktisat Yöneticisi Andrew Harker, şunları söyledi:
“Şubat ayındaki korkunç deprem, üretim hatları ve tedarik zincirleri başta olmak üzere Türk imalat sektörünü olumsuz etkiledi. Önümüzdeki aylarda depremden etkilenen bölgelerde ve sektör genelinde toparlanma belirtileri görmeyi ümit ediyoruz.”
Takip edilen 10 daldan yalnızca birinde üretim arttı
İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI şubat ayı raporuna nazaran, takip edilen 10 bölümden sekizinde üretim artışı gerçekleşen ocak ayının akabinde, sarsıntının tesiriyle şubatta yalnızca bir dal üretimini artırabildi. Sadece ana metal sanayi ile sonlu kalan büyüme, kelam konusu dalda son iki yılın en yüksek suratına ulaştı. Üretimde en keskin gerilemenin yaşandığı besin eserlerinin akabinde ikinci en sert düşüş elektrikli ve elektronik eserler bölümünde gerçekleşti.
Yeni siparişlerini artıran kesim sayısı da ocak ayında yedi iken şubatta üçe geriledi. Başka yandan yeni ihracat siparişleri, başta makine ve metal eserleri olmak üzere dört bölümde genişleme kaydetti.
Üretim endeksinin yanı sıra zelzeleden en çok etkilenen ikinci PMI alt endeksi, tedarikçilerin eser temininde ve teslimatında yaşadığı zorluklar nedeniyle tedarikçilerin teslimat mühletleri oldu. Şubat ayında besin eserleri ve metalik olmayan mineral eserler hariç tüm kesimlerde teslimat mühletleri artış gösterdi. En besbelli teslimat gecikmeleri ise giysi ve deri eserleri ile kara ve deniz taşıtları kesimlerinde yaşandı.
Depremin üretim üzerindeki olumsuz tesirine karşın bölümlerin çoğunluğu şubat ayında istihdam artırmaya devam etti. En güçlü istihdam artışı makine ve metal eserlerde, en besbelli düşüş ise üretimin daralma eğilimini sürdürdüğü dokumacılık dalında gözlendi. Şubat ayında girdi maliyeti enflasyonu genel olarak düşüş gösterdi.
Girdi fiyatlarındaki artış sırf iki bölümde ivme kazanırken bu bölümler tedarik zincirlerindeki aksamalardan ağır halde etkilenen giysi ve deri eserleri ile kara ve deniz taşıtları oldu. Birinci çeyreğin ortasında satış fiyatları enflasyonu birçok kesimde sürat kesmesinin yanı sıra tüm bölümlerde 2022 yılı ortalamalarının altında seyretti.
Hibya Haber Ajansı