İstanbul’un en yüksek noktası, 537 metre ile Aydos Tepesi’dir. Adını ise içerisinde barındırdığı kaleden alır. Prof. Dr. Halil İnalcık Aydos Kalesi’ni “İstanbul’un fethinin başladığı yer” olarak tanımlar.
Aydos Kalesi hakkında bilgileri madde madde aktarıyoruz:
KEÇİ KALESİ olarak da bilinen Aydos Kalesi, İstanbul’u Anadolu’ya bağlayan yol üzerinde yer alır.
İstanbul’un fethi, diğer Müslümanlar gibi Osmanlıların da gayesi oldu ve şehre karşı ilk hareketler Aydos Kalesi’nden başladı.
Aydos Kalesi, Doğu Roma İmparatorluğu döneminde 11 ve 12. yüzyılda inşa edildiği tahmin edilir. O dönemde ismi kartal anlamına gelen Aetos’tu.
Kale, dış duvarlarından itibaren 26.000 metrekarelik bir alanı kaplar. 325 metre yüksekliğinde, bulunduğu bölgeye hakim bir noktadadır. İç ve dış olmak üzere iki suru; iç savunma duvarında altı, dıştakinde ise yedi burcu bulunur.
Kale önemli bir stratejik konuma sahipti. İstanbul ile Anadolu’yu birbirine bağlayan bir savunma kalesiydi. Osmanlı’nın İstanbul’a gaza hareketleri başlamasıyla önemi daha da arttı.
Aydos tepede, erişilmesi oldukça güç bir kaleydi. Bizans için burası çok önemli bir bölge olduğundan, imparatorluk kaleyi savunmak için asker gönderdi. Osmanlılara karşı Bizans’ın Mesothenia valisi Kontofre ile savaştı.
Osmanlı Tarihçisi Aşık Paşazade, kalenin fethine ilişkin bir de aşk hikayesi aktarır:
“Kale tekfurunun kızı, rüyasında Peygamber Efendimizi görme şerefine nail olur. Bir yiğit onu düştüğü çukurdan kurtarır, yıkar, temiz elbiseler giydirir. Ona aşık olur. Yerleşimi kuşatan Osmanlı askerlerinin başında Abdurrahman Gazi’nin yüzünü görünce rüyasındaki kahraman olduğunu hatırlar ve kaleyi onlara teslim edeceğini bildirir bir notla birlikte askerlere taş atar. Kaleyi kuşatan askerlerin başında olan Abdurrahman Gazi’ye sahte bir baskın ile geri gelmelerini, kendisinin onları içeri alacağını söyler. Bunun üzerine Osmanlı ordusu geri çekiliyormuş izlemini yaratarak uzaklaşır.Kaleyi fetheden Osmanlı, 1328’den itibaren bölgenin hakimi olur. Abdurrahman Gazi de Aydos Fatihi olarak anılmaya başlandı. Prof. Dr. Halil İnancık, fetihten sonra kalenin akın merkezi haline geldiğini belirtir.
Kaleye yerleşen Osmanlı komutanı sonrasında Üsküdar, Pendik ve Boğaz’a akınlar düzenledi.
Orhan Gazi artık ihtiyaç olmadığı için Aydos Kalesi’ni yıktırdı. Kale içerisinde yaşayanlar da İzmit’e getirildi.
2016 yılında İstanbul Arkeoloji Müzeleri tarafından bölgede başlatılan kazılarda önemli mimari yapılar ortaya çıkarıldı. Kilise, şapel, 2 adet sarnıç, künklerden oluşan su yolları, depo amaçlı kullanılan yapılar ve diğer yaşam alanları ile erken tunç çağına kadar uzanan buluntular ele geçirildi. Yapılan kazılar, kalenin bulunduğu alanın Bizans’tan önce de kullanıldığını gösterdi.