KPMG Türkiye ve Web3 araştırma platformu Lytera tarafından, 2022 yılında kripto ekosisteminde yaşanan gelişmelerin değerlendirildiği kapsamlı bir rapor hazırlandı. “2022 Kripto Değerlendirme Raporu” isimli rapora nazaran merkeziyetsiz dünyadaki kilitli varlık ölçüsünün kıymeti geçen yılın başında yaklaşık 170 milyar dolara kadar ulaştıktan sonra yılın sonuna gerçek 35 milyar dolara kadar geriledi. 2022 yılı içerisinde öne çıkan blok zincirlerin birçoğunun TVL’i (toplam kilitli varlık değeri) dramatik derecede düştü. 2022 içerisinde yıl boyunca Solana yüzde 96, Avalanche yüzde 92 ve Ethereum yüzde 76 TVL kaybı yaşadı. Yıl boyunca etkin merkeziyetsiz finans kullanıcı sayısı ise 600 bin ila 400 bin ortasında kaldı.
Merkezi (CeFi) & Yarı-Merkezi (CeDeFi) platformlarının iflasları ve FTX-Alameda çöküşü ile bir arada merkezi borsalara olan itimat ise net bir formda sarsıldı. Merkezi kuruluşlar tarafından rezerve ispatı (Proof-of-reserve) üzere zincir üstü datalarla kullanıcıların inanç verilmeye çalışılmış olsa da istenilen itimadın verilemediği bir senaryo yaşandı. Ethereum zincirindeki merkezi borsaların rezerv adreslerinden yapılan ETH (Ether) çıkışlarına bakıldığında, yıl boyunca net çıkışların gerçekleştiği görüldü.
KPMG Türkiye Fintech ve Dijital Finans Önderi Sinem Cantürk, yaptığı açıklamada, “KPMG Türkiye olarak, Lytera ile bir raporla iş birliğimizi başlatmış olmaktan memnuniyet duyuyoruz. 2022 yılı, yaşanan olaylar ve tesirleri nedeniyle kripto dünyası için öğretici bir yıl oldu. FTX’in çöküşü, sektörde düzenleme ihtiyacını tekrar çok ciddi bir şekilde gündeme getirdi ve etkileri hala devam ediyor. Bu çöküş aslında DeFi işlemlerinde 2022’nin son çeyreği içerisinde önemli bir büyümeyi de beraberinde getirdi. 2022 yılında regülatif tartışmaların yanı sıra siber ataklar, manipülasyonlar ve iflasların da görüldüğü ağır bir yıl yaşandı. Bütün bu dalgalanmalara ve düşen ticaret hacmine karşın yeni iştiraklerle birlikte kriptonun kurumsal dünyada hayata geçtiğini gördük” dedi.
Lytera Kurucu Ortaklarından Doruk İşmen ise açıklamasında şunları söyledi:
“2022 yılı Web3 ekosistemi açısından tarihi bir yıldı. FTX, Celsius, 3AC üzere yanlış yönetilen kripto oyuncuların, kusurlu borçlanma ve makus yatırım kararlarından ötürü piyasadan silindiğine şahit olsak da 2. katman projeleri, uygulama odaklı zincirler ve GameFi üzere pek çok farklı yeni akımın da popülerleştiğini gördük. Bu raporda da Lytera – KPMG iş birliğinin birinci adımı olarak, 2022 yılının Web3 genelinde yaşanan gelişmelerin şeffaf bir formda masaya yatırılması için birlikte çalıştık. Eski bir KPMG’li olarak, bu türlü bir çalışmayı KPMG ile gerçekleştirmek, bizim açımızdan hayli gurur vericiydi.”
Raporda kripto ekosistemi; DeFi başlığı haricinde GameFi, NFT, Layer-1 ve Layer-2 ana başlıkları altında da ayrıntılı bir biçimde incelendi:
“Oyun sektörünün blok zincirine ilgisi arttı”
Geçen yıl blok zinciri kullanım alanları ortasında en ilgi cazip kullanım alanlarından birisi oyun bölümü oldu. Bilhassa Steam, Epic Games, Activision üzere büyük oyun platformlarının hem oyun geliştiricilerinden istedikleri listeleme fiyatlarının yükselmesi hem de kullanıcı tarafında oyun içi eserlerin pazar alanlarındaki yüksek kurul fiyatları sebebiyle blok zinciri özelinde bu alana olan ilgi artmaya devam etti.
2021 yılında oyun alanındaki toplam yatırım ölçüsü 3,6 milyar dolar olurken 2022 yılında sakin piyasa ve birçok aksiliğe karşın bu ölçü neredeyse iki katlanarak 6,7 milyar dolar düzeyine çıktı.
Yatırım alan oyun projeleri ortasındaki en büyük hisse Metaverse ve NFT kategorilerine sahip olsa da Epic Games ve Animoca Brands üzere hâlihazırda oyun bölümünde büyük hisseye sahip aktörler de ekosisteme giriş yaptı. CryptoKitties, Axie Infinity ve Illuvium üzere oyunlar geçen yıl en çok faal kullanıcıya ulaşan oyunlar ortasında yer aldı. Şu ana kadar yatırım alan oyun projelerinin sırf yüzde 37’si oyunlarını canlıya almış durumdayken kalan yüzde 63’ü hala yatırım ya da geliştirme kademesinde.
“NFT’lerde değer kaybı yaşandı”
2021 yılında ortaya çıkan NFT trendi, 2022 yılının başında da hem kripto yatırımcılarının hem de kurumsal markaların ilgisini çekmeye devam etti. Sanat ve göğüs kültürü ile daha toplumsal bir kripto yatırım aracı sunan NFT’ler, yeni insanların alana çekilmesinde kilit rol oynadı. Yılın ikinci yarısı itibarıyla tüm kripto ekosisteminde olduğu gibi NFT’lerde de kıymet kaybı yaşandı ve bu da bireylerin ilgi kaybına yol açtı.
Kurumsal yatırımcılar için NFT ekosistemine olan ilgi 2022 yılı boyunca artmaya devam etti. Nike, Starbucks, Reddit üzere başka markalar bu alana yönelirken Facebook, Instagram ve Twitter üzere toplumsal medya platformları da NFT entegrasyonlarına sürat verdi.
NFT dünyasının büyümesi ile farklı blok zincirler üzerinde hizmet veren (özellikle Ethereum ve Solana) farklı NFT Pazar Yerleri piyasadan hisse kaptılar. Opensea ve Magic Eden, Ethereum ve Solana üzerinde domine pazar yerleri olurken 2022 yılı içerisinde farklı rakipler de ortaya çıktı. Ethereum ağında Looksrare, Blur, Uniswap Genie üzere pazar yerleri faaliyete geçti ve farklı teşvik düzenekleri ile Opensea’dan hisse kapmaya çalıştılar. Bilhassa Looksrare ve Blur, piyasa hisselerini yükseltmeyi başardı.
“Layer-1 ve Layer-2 zincirlerde ekosistem büyüdü”
NFT dünyası Ethereum ve Solana ağlarında dominant olarak büyümeye başlasa da, farklı Layer-1 ve Layer-2 zincirlerde de ekosistem büyüdü. 2022 yılı, bir evvelki yılın Layer-1 çılgınlığına kıyasla bu projeler için daha sakin bir yıl olsa da teknik gelişmeler açısından değerli kilometre taşlarına imza attı. Yılın kaybedenleri ortasında UST çöküşüyle birlikte tüm ekosistemi çöken Terra ve FTX krizinden etkilenen Solana da vardı. Pazar trendinden direkt etkilenen Layer-1 ekosistemleri, kullanıcı sayıları, günlük süreçler ve devreye alınan kontrat sayısı açısından düşüş eğilimi yaşadı. TVL (toplam kilitli varlık) açısından değerlendirildiğinde Ethereum, Avalanche, BSC, Tron, Polygon ve Fantom ağlarındaki toplam TVL 130 milyar dolardan 41 milyar dolarak geriledi.
2022 yılı ayı piyasasına karşın Layer-2 tahlilleri için umut vadeden bir yıl oldu. Optimistic Rollups, teknolojik gelişiminde kıymetli kademeleri aşarak zincir üstü istatistiklerde büyük muvaffakiyet elde etti. Layer-2 ekosisteminin geneline bakıldığında, Layer-2 tahlillerinde kilitlenen toplam kıymet, 2022’nin başına göre dolar cinsinden düşüş, ancak ETH’de artış gösterdi. Layer-2 tahlillerinin süreç hacmi ile Ethereum ana ağının süreç hacmi karşılaştırıldığında 2022 başında neredeyse 7 kat olan fark, yıl sonuna kadar kapandı.
Raporun tamamına buradan ulaşabilirsiniz.
Hibya Haber Ajansı