Malezya Başbakanı Enver İbrahim, kısa müddet evvel Çin’e bir ziyaret gerçekleştirdi. Enver İbrahim, geçen yılın kasım ayında vazifeye geldikten sonra Çin’e yaptığı birinci ziyaretinde, Çin-Malezya baht iştirakini inşa etmeyi arzuladıklarını belirtti. Çin’in ortaya koyduğu Global Medeniyet İnisiyatifi’ni övgüyle kıymetlendiren Enver İbrahim, tüm ulusların tek bir aileye bağlı olduğunu kaydetti.
Teknolojik bahislerin siyasallaştırılmasına karşı çıkan Enver İbrahim, teknolojik ilerlemelerin diğerlerini denetim etme yahut tehdit etme hedefi taşımaması gerektiğini lisana getirdi.
Malezya Başbakanı Enver İbrahim’in Çin Medya Grubu’na verdiği özel röportajda öne çıkanlar:
CMG: Başbakan olduktan sonra Çin'e yaptığınız birinci ziyaretin en büyük kazanımı ve başarısı sizce nedir?
Malezya Başbakanı Enver İbrahim: Bence en büyük muvaffakiyet, Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping ile yaptığımız yüz yüze görüşme oldu. Zira bu görüşmede, ticaret ve yatırım üzere olağan mevzuların ötesine geçerek, kendi felsefelerimizi, dünya görüşümüzü, kıymetlerimizi ve medeniyetimizi de ele aldık. İnanç ve samimiyete dayalı bir ortamda sohbet ettik. Olağan ki, kimi somut hususlara da değindik. Örneğin, yoksulluğun azaltılmasını konuştuk. Vazifeye geldiğimden bu yana geçen dört ayda, kendimi yoksulluğu azaltmaya adadım. Çin, yoksulluğu azaltma konusunda gibisi görülmemiş bir muvaffakiyet elde etti. Çin’in tecrübelerini öğrenmek istediğimizi söylediğimde, Xi Jinping, Çin'in yoksulluğu ortadan kaldırma konusundaki tecrübelerinden yararlanmamıza yardım etmeye hazır olduğunu belirtti. Yoksulluğu azaltmak kolay bir iş değil. Çin, bizim ülkemizden daha büyük ve karşılaştığı problemler bizimkilerden daha karmaşık. Görüşmede Xi Jinping’in ikili bağlar konusundaki derin anlayışını ve coşkusunu hissettim, bize büyük hürmet gösterdi. Buna çok sevindik.
CMG: Çok sevinmenizin nedeni nedir? Toplantı beklentilerinizi aştı mı?
Malezya Başbakanı: Evet, zira Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping dünya üzerindeki çok seçkin bir önder olarak, dünyanın en büyük ekonomilerinden birine, büyük bir ülkeye liderlik ediyor. Lakin bize çok hürmet duydu ve bize eşit biçimde davrandı. Çok duygulandım ve bu dostluğa büyük paha veriyorum. İkinci olarak, iş dünyasının da bu yeni işbirliği dalgasıyla Malezya ve Çin ortasındaki işbirliğinin coşkusunu hissettiğini görüyoruz. Ziyaretim esnasında önde gelen birçok girişimciyle tanıştım. Bunun eşi daha evvel görülmemiştir. Birçok şirket, milyarlarca dolar varlığa sahip ve dallarında başı çekiyor. 50'den fazla teşebbüsçü, yatırım konusunu konuşmak üzere benimle bir ortaya geldi.
CMG: Son ziyaretinizde Çin-Malezya bağlantıları açısından nasıl bir ton belirlediniz? İki ülke gelecekte nasıl daha yakın bir münasebet kurabilir?
Malezya Başbakanı Enver İbrahim: Malezya'nın bağımsız bir ülke olduğunu açıkça belirttim. Ülkemizin işlerine kendimiz karar veririz. Çin, Malezya'nın değerli bir komşusu, kıymetli bir ticaret ortağı ve kıymetli bir yatırım kaynağı. Xi ile tarih konusunu ne kadar fazla konuştuğumu iddia edemezsiniz. Zheng He'nin seyahati ve Konfüçyüs hakkında konuştuk. Daha evvel de Xi'ye hitaben yazdığım iletide, Konfüçyüs'ten alıntı yapmıştım. Dün (31 Mart) buluştuğumuzda da Xi, Konfüçyüs'ün “Politikacı dürüsttür” kelamını kullandı.
CMG: Bu kelam ne manaya geliyor?
Malezya Başbakanı: “Konfüçyüs diyor ki, 'Politikacılar dürüsttür.' Düşünmemiz gereken çok şey var, fakat sonunda nasıl karar vereceğiz? Gerçek olanı yapmalıyız. Biz bunu yapıyoruz. Diplomatik ilgilerimizi sorarsanız, elbette komşularımızla yeterli bağlarımızı korumalıyız. ASEAN çok kıymetli. Birebir vakitte, ABD ve Avrupa ülkeleri ile de münasebetlerimizi sürdürüyoruz. Coğrafik yakınlığımız ve uzun tarihimiz nedeniyle Çin ile eşsiz bir bağlantımız var. İki ülke ortasındaki mübadelelerde, tarih boyunca hiçbir vakit karşı karşıya gelme ya da saldırganlık durumu olmamış. Bunun için de vazifeye başlarken ant içtiğim gün, Çin'in ehemmiyetini lisana getirdim. Artık Çin'e geldiğimde de Çin'in coşkusunu ve dostluğunu hissediyorum, bu da benim görüşümün gerçek olduğunu kanıtlıyor. Malezya halkının çoğunluğu Müslüman olduğu için Çin’deki İslami önderlerle de Çin İslam Derneği’nin temsilcileriyle de görüştüm. Onlarla namaz kılmak için mescitlere gittim, onlar da bizimle iftar yaptı. Bu da Çin hükümetinin müsamahasını gösteriyor. Evet, Çin tıpkı vakitte birçok kültüre mesken sahipliği yapan bir ülke. Aramızdaki işbirliği çok düzgün bir halde ilerliyor.
CMG: Bo’ao Asya Forumu’nda, “Kuşak ve Yol” işbirliğinin ivmesinin daha da güçlendirilmesi gerektiğini vurguladınız. Sizce “Kuşak ve Yol” inisiyatifi iki ülkenin koordine gelişimini nasıl daha fazla destekleyebilir?
Malezya Başbakanı Enver İbrahim: “Şimdiye kadar başardıklarımızın üzerine bir adım daha atıyoruz. Geçen konuşmamda, Asya Para Fonu veya bir tür Asya ortak para birimi oluşturulmasından bahsetmiştim. Xi Jinping, buna olumlu yanıt verdi. Bu konuda daha fazla işbirliği alanı keşfedebiliriz. Ayrıca, iki taraf tarım, bilim, dijital teknoloji ve ekonomi alanlarında birlikte çalışmayı ve ilgili araştırmaların sonuçlarını paylaşmayı kabul ediyor.”
CMG: Bo’ao Asya Forumu’nda “Gelecekte rekabetin olumlu ya da olumsuz etkileri olabilir” tabirini kullandınız. Son yıllarda kimi ülkelerin teknolojiyi politize etme eğilimlerini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Malezya Başbakanı Enver İbrahim: “Bo’ao Asya Forumu’nda bu kelamları neden söylediğimi anlıyor musunuz? Zira tüm ülkelerin teknoloji ve dijital iktisat alanlarındaki katkılarının müspet olduğunu savunuyorum. Herkesi bu sonuçlardan yararlanmaya davet ediyorum. Bunu bir tehdit, rekabet ya da yeni bir denetim aracı olarak görmüyorum. Fakat maalesef kimi ülkeler bunun aksi biçimde düşünüyor. Hangi sonuca ulaşılırsa ulaşılsın bölgeye yarar getirir. Örneğin, cep telefonu uygulamaları. Erişim haklarıyla ilgili tasalar varsa, somut mevzular tartışılabilir. Kullanıcıların yazılım alanında kaygılarının bulunması olağan. Lakin bu münasebetle gelişmelerin önüne mahzur koymamak yahut inovasyona bir tehdit üzere yaklaşmamak gerekir.”
CMG: Malezya, dünyanın altıncı en büyük yarı iletken ihracatçısı. Çin ve Malezya arasında bu alandaki işbirliği olasılıkları hakkında ne düşünüyorsunuz?
Malezya Başbakanı Enver İbrahim: “Malezya, yarı iletken imalatında muhakkak birikime sahip birkaç ülkeden biri. Artık birtakım büyük Çinli şirketlerin de yarı iletken alanına yatırım yaptığını, bu alanı genişlettiğini duyuyorum. Bu bahiste işbirliği yapabiliriz.”
CMG: Çin-ASEAN işbirliği devam ederken, Çin-ASEAN Serbest Ticaret Bölgesi’nin 3.0 versiyonuna dair müzakereler de ilerliyor. Malezya'nın bu süreçte oynadığı rolü nasıl değerlendiriyorsunuz?
Malezya Başbakanı Enver İbrahim: “Bu mevzuda net bir tutumumuz, yani çok pragmatik bir fikrimiz var. ABD, Avrupa ülkeleri, Avustralya ve Hindistan ile uzun vadeli bağlantılarımız var. Çin'in Malezya'nın kıymetli bir komşusu olduğunu düşünüyorum. Çin, her vakit samimi, yardımsever ve faal bir halde temas kurmayı sevmiştir. Çin, Güney Çin Denizi sorununda dahi saldırgan, kibirli ve sert bir hal sergilememiş, bizimle diyaloğu sürdürmeyi teklif etmiştir. Bu yüzden, misyona geldikten sonra Malezya'nın bağımsız bir siyaset izlemesi ve bizim için en yararlı yolun komşu ülkelerle âlâ alakalar sürdürmesi gerektiği fikrini ileri sürdüm.”
CMG: Hint-Pasifik’e ASEAN’ın Bakış Açısı’nda ASEAN'ın merkezi konumuna vurgu yapıldı. Malezya, Asya-Pasifik bölgesindeki jeopolitik dalgalanmalardan endişe duyuyor mu? Çin ve Malezya'nın bölgesel barış ve istikrarı destekleme konusunda nasıl bir ortak çaba göstereceğini düşünüyorsunuz?
Malezya Başbakanı Enver İbrahim: “ASEAN, bilhassa Soğuk Savaş periyodunda gerginliklere karışmamak için şimdi kuruluş evresinde bağımsızlık ve tarafsızlık vurgusu yaptı. Hâlâ bu politikayı genel konumumuz olarak koruyoruz. ASEAN, askeri rekabetin bir üssü hâline gelmeyi istemiyor. Bu durum hiçbir vakit değişmedi. Tüm ülkelerle dostça bağlarımızı sürdürüyoruz.
Bu nedenle Avustralya'nın daha sonra bir açıklama yapmasına ve bizi ikna etmek için çok vakit harcamasına karşın, “ABD, İngiltere ve Avustralya arasındaki üçlü güvenlik ortaklığı” konusundaki tasalarımızı lisana getirdik. Durumumuz sürekli birebir, durumun askerî çatışmaya yahut provokatif olarak görülecek rastgele bir davranışa dönüşmesini istemiyoruz. Bu nedenle Malezya bu bahiste daha güçlü bir tavır sergiliyor. Zira onların yaklaşımı bizim yaklaşımımızla tutarsız. Bunun her zamanki tarafsız pozisyonumuza uymayacağından tasa duyuyoruz. Tüm taraflarla temas hâlindeyiz ve ASEAN'ın gereksiz bir uyuşmazlığın içine çekilmesine müsaade vermiyoruz. Bu nedenle, milletlerarası toplumun Çin ile ABD ortasındaki gerginliğin sona ermesini umduğunu tekraren söz ettik. Çin bir tehdit olarak görülmemeli. Çin, Malezya için bir tehdit değil. Kimi ülkelerin ne düşündüklerini bilemiyorum. Tayvan probleminden kelam edip duruyorlar. Siyasetimiz açısından da “Tek Çin” unsuruna bağlıyız.”
CMG: Tayvan Çin'in bir modülü olduğu için bu Çin'in iç işi.
Malezya Başbakanı Enver İbrahim: “Tek Çin” siyasetine bağlıyız. Öbür mevzularda görüşlerimizi söz edebiliriz, lakin bir ülkenin toprak bütünlüğü sorgulanamaz. Bu, her vakit siyasetimiz olmuştur. Bu konumumuzu her vakit koruyoruz.
CMG: Globalleşme ve çok taraflılık aksisi eğilimleri nasıl değerlendiriyorsunuz?
Malezya Başbakanı Enver İbrahim: Her vakit bölgesel işbirliği yürütülmesinden yanayız. Bölgesel Kapsamlı Ekonomik İştirak Mutabakatı (RCEP),Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) üzere düzeneklerimiz var. Hepimiz bu işin içindeyiz. Zira globalleşen bir dünyadayız ve Malezya üzere küçük bir ülke olarak tüm ülkelerle ticaret yapmaktan yarar sağlamak istiyoruz. Çok taraflılığa inanıyoruz.
CMG: Az evvel söylediğiniz üzere, bugün dünya eşi gibisi görülmemiş pek çok zorluk yaşıyor, bu yüzden kıymetli tahlillere muhtaçlığımız var. Farklı tahlillere ve daha fazla bilgeliğe muhtaçlığımız var. Pekala bu bağlamda, Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping'in ileri sürdüğü Global Kalkınma İnisiyatifi, Global Güvenlik İnisiyatifi ve Global Medeniyet İnisiyatifi’nin değeri hakkında ne düşünüyorsunuz?
Malezya Başbakanı: Bu inisiyatifler, güvenlik ve ekonomiyi aşan, tüm insanlığı ilgilendiren bir kanıyı söz ediyor. Hürmet temelinde uygar diyaloglar yürütmek çok değerli. Farklı ülkeler, gelecekte karşılaşılacak sıkıntılarla başa çıkmak için bu ruhu izleyebilir. Birtakım siyasi önderler artık çok pratik ve materyalist oldukları için yalnızca aciliyet taşıyan sıkıntıları düşünüyorlar. Xi Jinping ise “Müreffeh Malezya” konseptimizle uyumlu olan pahalar, kültür ve medeniyet hakkında konuşuyor. Malezya, çok ırk ve çok dinin bir ortada bulunduğu bir ülke. Çin'in de karmaşık ulusal şartları var. Münasebetiyle sırf diğerlerine hürmet duyarak ve onların medeniyetlerini, kültürlerini ve katkılarını anlayarak anlayış ve empati geliştirebiliriz. Bu, bugün kimi başkanların sahip olmadığı bir nitelik. İşte bu empati eksikliğinden ötürü katı, sert, ideolojik ve ırksal açılardan ön yargılı tonlarda konuşuyoruz. Xi'nin ideolojisinin bizim “Müreffeh Malezya” ideolojimizle birebir çizgide olduğunu düşünüyorum. Kendisi de birebir fikirde.
Kaynak: Çin Memleketler arası Radyosu
Hibya Haber Ajansı