Olağanüstü hâl ya da kısa adıyla OHAL; olağanüstü bir yönetim düzeninin gerekli olduğu doğal afet, tehlikeli salgın hastalık, ekonomik bunalım, kamu düzeni tehlike altına sokan yaygın şiddet vakaları gibi durumlarda başvurulan uygulama.
Uluslararası hukuk açısından bakıldığında olağanüstü hâl durumunda özgürlükler ve haklar kısıtlanabilir. Örneğin bir hükûmet bir kişiyi yargılama olmaksızın alıkoyabilir. Kanunlarla belirlenmiş olan, temel özgürlükleri içeren “sınırlanamayan haklar” kapsam dışıdır.
Anayasa’nın 119. maddesine göre, Cumhurbaşkanı, savaş, savaşı gerektirecek bir durumun baş göstermesi, seferberlik, ayaklanma, vatan veya Cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışma, ülkenin ve milletin bölünmezliğini içten veya dıştan tehlikeye düşüren şiddet hareketlerinin yaygınlaşması, anayasal düzeni veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerinin ortaya çıkması, şiddet olayları nedeniyle kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması, tabii afet veya tehlikeli salgın hastalık ya da ağır ekonomik bunalımın ortaya çıkması hallerinde yurdun tamamında veya bir bölgesinde, süresi altı ayı geçmemek üzere OHAL ilan edebiliyor.
OHAL’de uygulamaya alınanlar;
Kişilerin tüm eşyalarının detaylı olarak aranması ve tehlike oluşturabilecek eşyalara el konulması,
Belirli bölgelerde ve saatlerde kişilerin dolaşmasını veya toplanmasını yasaklama,
Gazete, dergi veya broşür ürünlerinin basılmasının yasaklanması, dağıtılması ve toplanılması,
OHAL bölgesine dışarıdan giren kişilere karşı önlem alınması,
Ruhsatı olan tüm silahlara el konulması ve yasaklanması,
Sesle yapılabilecek herhangi bir kaydın yayınlanmasını ve paylaşılmasını engelleme,
Kesici ve delici eşyalarının taşınmaması ve el konulması,
Her türlü bulunan cephanelerin toplatılması ve el konulması,
İşçilerin iyi niyet kurallarına uymaması sonrası cezalandırılması,
Kapalı veya açık herhangi bir bölgede toplanılması veya görüşülmesini yasaklama,
Kişilerin toplantı yapması veya bir alanda toplanması sonucu kalabalığın dağıtılması,
Dernek faaliyetlerinin belirlenen süre boyunca durdurulmasıdır.
DÜNYADA OHAL ÖRNEKLERİ;
Fransa 2015 Paris saldırıları sonrasında olağanüstü hâl ilân etti.
ABD 11 Eylül saldırıları sonrasında hâlen geçerli olan olağanüstü hâli ilân etti.
12 Haziran 2016’da 2016 Orlando gece kulübü saldırısı sonucunda Florida eyaleti Orange County’de olağanüstü hâl ilân etti.
Wood Buffalo belediyesi Fort McMurray Yangını sonucunda Alberta, Kanada’da olağanüstü hâl ilân etti.
Filipinler tropik fırtına felaketi sonucunda olağanüstü hâl ilân etti.
Myanmar mezheplerle ilgili şiddet sonucunda Meiktila’da olağanüstü hâl ilân etti.
Kırım, Ukrayna’daki enerji sıkıntısı nedeniyle olağanüstü hâl ilân etti.
Kaliforniya valisi Jerry Brown 6 Ocak 2016’da gerçekleşen gaz sızıntısı nedeniyle olağanüstü hâl ilân etti.