Bazı isimler vardır, sesleri kulaklardan silinmeyen, söyledikleri şarkılarla hala yürekleri sızlatan… İşte onlardan biri…Klasik Türk müziğinin efsanevi sanatçılarından Safiye Ayla. Bu yazımızda sesiyle Atatürk’ü etkileyen sanatçı Safiye Ayla hakkında merak edilenleri araştırdık. Cumhuriyet Tarihimizin siyasi, sosyal, kültür ve sanat yaşamında yer alan kadınlardan biri olan, Türk Sanat Müziğinin eşsiz solisti Safiye Ayla’yı saygı ile anıyoruz…
Ünü yurt sınırlarını aşan, özgün sesiyle müzikseverlerin büyük beğenisini kazanan sanatçı Safiye Ayla, yaşamı boyunca 500’den fazla plak doldurdu.
Klasik Türk müziği sanatçısı Safiye Ayla Targan kimdir araştırılıyor. Safiye Ayla, 1907 yılında İstanbul’da doğdu ve küçük yaşta anne ve babasını kaybederek kimsesiz kaldı. Peki, Safiye Ayla kimdir? Safiye Ayla hayatı kısaca…
Ayla, 1917’de İstanbul’un Kadırga semtinde dünyaya geldi. Babası, Hicazîzade Hafız Abdullah Bey, annesi Suudi Arabistan’dan gelip küçük yaşta Osmanlı sarayına giren Seyyide Hanım’dır.
Safiye Ayla doğmadan babası, üç yaşındayken ise annesi hayatını kaybetti. Kağıthane’deki Çağlayan Darüleytamı’na bırakılan Safiye Ayla ilkokulu burada bitirdi.
I. dönem Bursa milletvekilliği yapan Şeyh Servet Efendi tarafından evlat edinildi ve Bursa Muallim Mektebi’ne kaydoldu.
Okul yaşamı Bursa, Konya ve Adana’da sürdü.
Piyano ile küçük yaşta müziğe başladı. Geçirdiği hastalıklar sonucu Muallim Mektebi’nden ayrılmak zorunda kaldı ve Eyüpsultan’da bir ilkokula öğretmen yardımcısı olarak atandı.
Bu dönemde Eyyubi Mustafa Efendiden usul ve makam öğrendi. Ardından Yesari Asım Bey’den de müzik dersleri aldı.
Safiye Ayla, ilk plağını 1930’da doldurdu. Yesari Asım Bey’in “Sevda Yaratan Gözlerin” ve “Bekledim de Gelmedin” şarkılarını seslendirdi.
Darüttalim Musiki Heyeti’nin bir konserinde sahneye çıkan sanatçı, bir süre sonra öğretmenlikten ayrıldı ve gazinolarda çalışmaya başladı.
Küçükçiftlik Parkı’nda ve Mulen Ruj Gazinosu’nda sahneye çıktı, assolistliğe yükseldi. 1932’de İstanbul Vali Yardımcısı Nuri Bey’in evinde düzenlenen davette Atatürk’ün huzuruna çıkarak şarkılar seslendirdi. Böylelikle Atatürk’ün en sevdiği sesler arasına girdi.
ATATÜRK VE SAFİYE AYLA ANI: 1932’de İstanbul Vali Yardımcısı Nuri Bey’in evinde verilen bir davette, Atatürk’ün huzurunda ilk kez şarkı söyler ve kendisinin en beğendiği seslerden biri olur. Mustafa Kemal Paşa adına düzenlediği konserde Sadettin Kaynak’ın Kurtuluş Savaşı’nı konu alan “Yanık Ömer” adlı bestesini seslendirir. Konser sonunda Mustafa Kemal; “Bu şarkının Batı müziği tarzında çok sesli düzenlemesinin güzel olacağını ifade eder. Atatürk’ün ölümünden sonra onun vasiyetini yerine getirmek için girişimlerde bulunan Ayla, Muammer Sun’a Yanık Ömer’in orkestrasyonunu hazırlatıp Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası eşliğinde çoksesli seslendirerek Ata’nın doğumunun 100. yılında gerçekleştirebilir.
ATATÜRK VE SAFİYE AYLA ANI: Safiye Ayla’nın sesini plaklardan duyarak çok beğenen Mustafa Kemal bir gün kendisiyle tanışmak ister. Bu tanışma ânını Safiye Ayla anılarında şöyle anlatır: “Sanat hayatımın ilk senesiydi, yani Çiftlik Park’ında şarkı söylemeye başlamıştım. O günlerden bir gün Atatürk’ün yaveri Rusûhi Bey geldiler ve kendilerinin beni dinlemek istediklerini bildirdiler. Atatürk o zaman Şişli’de, vali muavini Nuri Bey’in evinde misafirmişler. Oraya gittim, orada birçok misafirlerle beraber Kılıç Ali Bey, Recep Zühtü, Salih Bozok, Cevat Abbas gibi sonradan isimlerini ve Atatürk’ün en sevdiği arkadaşları olduklarını öğrendiğim zevat ve birçok misafir vardı. Gel bakalım dedi, ben tabi o zaman hayata yeni atılmış, 13-14 yaşlarında çok genç bir kızdım. O zaman diyorlardı ki – mektepteyken öyle duymuştuk- Atatürk’ün gözlerine bakılamaz ve bakılırsa insanın gözleri erir diye. Bu yüzden ben de devamlı başım önde Atatürk’e bakamıyordum. Atatürk, beni yanına oturttu, kaldır başını, senin sesin güzelmiş söyle bakalım bir şarkı dedi. Vallahi o zaman o kadar heyecanlıydım ki hâlâ ne söylediğimi hatırlayamıyorum. Herhalde Yesari Asım beyin şarkılarından birini söyledim, Atatürk, ilerde bu kızın sesi çok güzel olacak dedi, bana iltifat etti…”
Safiye Ayla, sanat yaşamı boyunca başta İstanbul Radyosu olmak üzere Türkiye radyolarında sayısız konser verdi, beş yüzden fazla plak doldurdu ve plakları rekorlar kırdı. İstanbul Belediye Konservatuarı İcra Heyeti’nde görev aldı. Burada tanıştığı Şerif Muhittin Targan ile 8 Nisan 1950 tarihinde evlendi. Evlilikleri 1967’de eşinin vefatına değin sürdü. En son sahne konserini Atatürk’ün anısına Türk Kültürüne Hizmet Vakfı yararına 1987’de İstanbul AKM’de verdi.
Eserleri ölçüye uyarak, iyi bir diksiyonla, düzgün, aynı zamanda da coşkun, çekici bir tavırla okurdu. Sesindeki pürüzsüz akış en tiz perdelerde bile kaybolmazdı. Zamanın gözde şarkılarıyla fantezilerini olduğu kadar, Rumeli türküleriyle klasik örnekleri de içine alan repertuvarlarıyla geniş bir dinleyici kesimince çok sevildi.
Safiye Ayla, 1942’de Rey Kardeşler’in “Alabanda” revüsünde Kraliçe Mimoza rolünü canlandırarak oyunculuk yapmıştır. Sanatçı, 14 Ocak 1998’de, İstanbul ‘da yaşamını yitirdi. Cenazesi Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedildi ve mal varlığının tamamı Türk Eğitim Vakfı’na bağışlandı.