DİRİ FAY NEDİR?
Diri fay veya aktif fay, tarihsel dönemde deprem oluşturmuş olan tüm faylara verilen isim. Yer kabuğundaki çeşitli ölçekteki kayma yüzeyleri, (üzerinde deprem gerçekleşen ve hareket eden iki levha ya da levhacık arasındaki ara yüzey) fay olarak adlandırılır.
Fayların dirilikleri sadece yazılı tarihsel kataloglardan değil aynı zamanda tarihi yapıları etkileyen faylanma işaretlerinden de anlaşılabilir.
Genç Kuvaterner çökellerini (2 milyon yıldan daha yaşlı olmayan) kesen faylar, ötelenmiş genç akarsu yatakları, ötelenmiş akarsu – denizel sekiler, basınç sırtı ya da çöküntü gölcükleri, uzamış sırtlar gibi genç morfolojik şekiller oluşturmuş faylar, diri faylardır.
DİRİ FAY SINIFLANDIRMASI
Herhangi bir bölge veya ülke için yapılabilecek diri fay sınıflaması eldeki verinin niteliği ve kullanım amacına göre değişir. Diri fayların sınıflamasında, kullanılan kriterlere göre değişen yaklaşımlar olup, aktif, potansiyel aktif, yetkin fay terimleri en çok kullanılanlardır.
Bu tanımların çoğunda kullanılan başlıca kriter, depremler sonucu faylar boyunca yüzeyde veya yüzeye yakın derinliklerde meydana gelen “yer değiştirme” dir.
Diri fayların alt gruplara ayrılarak sınıflamasında ise faylarda meydana gelmiş en son yüzey yırtılmasının oluş zamanı jeokronolojik ölçüt olarak kullanılmaktadır.
Deprem yüzey kırığı: 1900-Günümüz zaman aralığında yüzey kırılmasıyla sonuçlanan büyüklükte deprem üretmiş fay.
Holosen fayı: Holosen (son 11.000 yıl) yüzey kırılmasıyla sonuçlanan büyüklükte deprem üretmiş fay.
Kuvaterner fayı: Kuvaterner (son 2.600.00 yıl) yüzey kırılmasıyla sonuçlanan büyüklükte deprem üretmiş ancak, Holosen aktivitesi ve depremselliği kuşkulu fay.
Olası Kuvaterner fayı veya çizgisellik: Kuvaterner aktivitesi kuşkulu fay veya güncel topoğrafyada belirgin çizgisellik.
MTA DİRİ FAY HARİTASI YAYIMLANDI
Yenilenmiş diri fay haritaları MTA tarafından resmi sitelerinde erişime açıldı. Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü (MTA) diri fay hattı haritası yayımladı.
MTA DİRİ FAY HATTI SORGULAMA 2023
Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü (MTA) yenilenmiş diri fay haritalarını sitesinde yayınladı. MTA tarafından hazırlanan Türkiye Diri Fay Haritasına göre, Türkiye’de 5,5 ve üzeri büyüklükte deprem üretebilecek 485 diri fay bulunuyor.
Bu iller şu şekilde sıralanıyor:
AKSARAY,
AYDIN,
BALİKESIR,
BOLU,
BURDUR,
BURSA,
BİNGÖL,
DENİZLİ,
ESKIŞEHIR,
ERZINCAN,
ERZURUM,
HAKKARİ,
HATAY,
İZMİR,
KAHRAMANMARAŞ
MANİSA,
MUĞLA,
KOCAELİ,
KONYA
OSMANİYE
SAKARYA
DEPREM RİSKİ OLAN YERLER
Adapazarı’nı zemininin çok zayıf bir yapıda olduğunu belirten SAÜ Jeofizik Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. Levent Gülen,, “1999 Depremi’nden sonra birçok araştırmalar yapıldı. Örneğin üniversitemizin bulunduğu tepe, zemin açısından gayet iyi. Valiliğimizin bulunduğu Camili Korucuk taraflarında zemin gayet iyi. Ama Adapazarı şehir merkezi gibi düz olan ova kısmında maalesef alüvyal bir zemin ve gevşek bir zemin malzemesi var. bunun yanından yeraltı su seviyesi de çok sığ. Dolayısıyla buralarda zemin iyileştirilmesi yapılmadan binaların yapılması oldukça sakıncalı. Bu düz ovalarda zemin iyileştirilmesi mutlaka yapılmalı” dedi.
SAKARYA’DA FİRİ FAY HATTI VAR MI?
Kuzey Anadolu Fay Hattı (KAF),dünyanın en hızlı hareket eden ve en aktif sağ-yanal atımlı faylarından biridir. KAF, 1100 km uzunluğunda sağ yönlü ve doğrultu atımlı aktif fay hattıdır. Yaklaşık olarak Van Gölü’nden Saros Körfezi’ne kadar tüm kuzey Anadolu’yu keser. Tek bir faydan oluşmaz, pek çok parçadan oluşan fay zonudur. Saroz Körfezi’nden başlayan KAF, Marmara Denizi, SapancaGölü, Adapazarı, Tosya ve Erzincan üzerinden Van Gölü kuzeyine kadar uzanır.
AFAD’dan edinilen bilgiye göre, Kuzey Anadolu Fay Hattı ile Ege Bölgesi Graben Sistemi üzerinde 6’şar, Doğu Anadolu Fay Hattı’nda 4 ve diğer faylar üzerinde 8 olmak üzere 24 ilin doğrudan kent merkezinden aktif fay geçiyor. Ayrıca 80’den fazla ilçe de direkt aktif fay hatları üzerinde bulunuyor. Bu iller: Aksaray, Aydın, Balıkesir, Bingöl, Bolu, Burdur, Bursa, Denizli, Erzincan, Erzurum, Eskişehir, Hakkari, Hatay, İzmir, Kahramanmaraş, Kayseri, Kocaeli, Konya, Kütahya, Manisa, Muğla, Osmaniye, Sakarya ve Tokat. 1992 yılındaki Erzincan, 1983 yılındaki Erzurum 1966 yılındaki Varto, 1999 yılında yaşanan İzmit, Düzce ve Adapazarı depremleri bu fay kuşağında meydana geldi.
Detaylı bilgi için tıklayın…
Kaynak: Fırtına Haber
Görselde kullanılan fotoğraf: Abdurrahman Antakyalı